erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306444
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306444

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, gelegen in de tuin van Heislag 44. De bunker ligt op ongeveer 200 meter ten westen van de meest vooruitgeschoven bunkerlijn van de 'Nordabschnitt'. Op de bunker is een tuinhok gebouwd.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Ter hoogte van het huidige kruispunt Heislag / Heideaard waren oorspronkelijk drie bunkers opgetrokken, waarvan twee bunkers van het type VI en één bunker van het type II. Deze bunkers lagen op zo’n 200 meter achter de voorste verdedigingslijn van de 'Nordabschnitt'. De meest oostelijke bunker van het type VI is volgens de buurtbewoners vernield.

Dit betreft een bunker van het type II. Dit type wordt op Duitse kaarten omschreven als een 'Masch. Gew. Unterstand', een onderkomen voor een mitrailleursploeg. Dit type bunker is rechthoekig van vorm, met twee zijlingse toegangen die uitmondden in de loopgraaf en één grote binnenruimte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter. Ook hier was dit het geval.

Beschrijving

Halfondergrondse militaire constructie uit gewapend beton, met een rechthoekig grondplan. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Aan de noordwestelijke en zuidoostelijke zijde zitten twee toegangen, die het uiteinde vormen van een gang, die parallel loopt met de zuidwestelijke achtermuur. De zuidoostelijke toegang is dichtgemetseld. Centraal in de gang zit een deuropening, met bewaarde ijzeren elementen voor de ophanging van een deur. Deze geeft toegang tot de rechthoekige bunkerruimte. Het plafond van de bunker bestond uit houten beplanking tussen stalen profielen. Doorheen het dak zit een ronde opening. Ook in de binnenmuren zitten verschillende openingen.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
  • Informatie meegedeeld door Jean Rijlant (19 mei 2018).

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Brasschaat

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306444 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.