erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306389
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306389

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen militaire constructie, gelegen in een openbaar bos tussen de Guyotdreef en Onderheide. De bunker ligt op ongeveer 120 meter achter de meest vooruitgeschoven bunkerlijn van de 'Nordabschnitt'. De bunker is aan voor- en zijkanten aangeaard.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker betreft een type commandopost, die achter de voorste loopgraven werd opgetrokken. Wellicht werd dit type op de kaarten aangeduid met 'GB' wat zou staan voor 'Gruppenbefehlstelle'. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type X. Het betreft een type bunker met een grote binnenruimte en centraal vooraan een pantserplaat met een kleine kijkgleuf en een ronde opening voor periscoop, die met schuiven kon afgesloten worden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Militaire constructie uit gewapend beton met een veelhoekige plattegrond, min of meer in de vorm van een omgekeerde L, met een kleine uitsprong aan de noordoostelijke voorzijde. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De randen van het dak en de hoeken zijn gebogen, behalve aan de (zuidwestelijke) achterzijde. Tegen deze achtergevel is reliëf op het beton aangebracht, ter camouflage. De toegang zelf is dichtgemaakt. Ter hoogte van de toegang zijn er ijzeren elementen, om een deur te bevestigen. In de achtergevel zitten er ook nog twee ronde openingen. In de uitsprong aan de noordoostelijke voorzijde zit een gebogen pantserplaat, waarvan de kleine gleuf aan voorzijde goed zichtbaar is. Ook hier is reliëf op het beton aangebracht, ter camouflage.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Brasschaat

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306389 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.