erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
306009
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306009

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen militaire constructie, gelegen in het Mastenbos, op 195 meter ten zuiden van de Oude Galgenstraat, naast een wandelpad. De bunker ligt in een bewaarde loopgraaf, die richting de meest vooruitgeschoven bunkerlijn loopt.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden betonspatten aangebracht op die delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker is een type, dat omschreven wordt als een 'U Tr', wat staat voor 'Untertreteraum', een groot manschappenverblijf. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type VII. Dit type heeft een rechthoekig grondplan, met twee toegangen aan de achterzijde, die elk via een L-vormige gang uitmonden in de grote binnenruimte.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Militaire constructie uit gewapend beton met rechthoekig grondplan van grosso modo 9,15 x 5 meter. De bunker is langs de voorzijde en de zijkanten volledig aangeaard. Op het dak is grasbegroeiing aanwezig. De randen van het dak zijn voor zover zichtbaar afgerond, behalve aan de (zuidwestelijke) achterzijde. Op de achtergevel zijn betonspatten aangebracht. Eén toegang is dichtgemetseld, in de andere steekt een (recente) metalen deur met invlieggleuf voor vleermuizen. IJzeren elementen ter hoogte van deze toegangen dienden voor het bevestigen van deuren. In de achtermuur tussen de deuropeningen zitten dichtgemaakte ronde openingen met buizen . Her en der in de buitenmuren zitten kleine uitsparingen.

Het plafond in de bunker bestaat uit gegolfde plaatijzers, die tussen ijzeren profielen zijn geplaatst. Via L-vormige toegangen en een tweede deuropening, waar eveneens ijzeren deurelementen aanwezig zijn, wordt de grote binnenruimte bereikt. De binnenmuren zijn, voor zover zichtbaar, gewit.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Nordabschnitt. Übersichtsplan, 1:25.000; Stellungsplan. Antwerpen-Nordfront-Turnhoutkanal, 1:40.000; Turnhoutkanal, 1:20.000; doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Nordabschnitt

  • Is deel van
    Kapellen

  • Is deel van
    Loopgraven en bunkers in het Mastenbos

  • Is deel van
    Loopgravensysteem tussen fort Ertbrand en fort van Brasschaat (Antwerpen-Turnhoutstellung)

  • Is deel van
    Militair erfgoed op de overgang van Scheldepolders naar Kempen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306009 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.