erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
305929
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305929

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunker
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, gelegen aan de zuidelijke zijde van het kanaal Dessel-Schoten, in een bosje ten oosten van Vaartkant rechts 27. De bunker ligt ten zuiden van het jaagpad. De bunker ligt op 1150 meter ten zuidoosten van een gelijkaardige bunker, eveneens langs het jaagpad ten zuiden van het kanaal. Op 2300 meter ten zuidoosten van deze bunker ligt de zwaaikom bij brug 8 (Rijkevorsel).

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Turnhoutkanalstellung'. Dit betreft een Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog met verdedigingswerken, die vanaf november 1916 was aangelegd langs het kanaal Dessel-Schoten-Turnhout. Aan de Oude Kom in Turnhout draaide de stelling weg van het kanaal in de richting van Corsendonk (Oud-Turnhout) en vormde ze een halve kringstelling ten oosten van Turnhout.

Ter hoogte van strategische punten zoals sluizen, bruggen, zwaaikommen, wegen en spoorwegen werden verdedigingswerken zoals bunkers, mitrailleuropstellingen, loopgraven en draadhindernissen opgetrokken. In het totaal zouden er oorspronkelijk 132 bunkers zijn opgetrokken langs de 'Turnhoutkanalstellung'. De meeste bunkers kunnen teruggebracht worden tot drie types.

Volgens een Duitse kaart zou het gaan om een 'Masch. Gew. Unterstand', een onderkomen voor een mitrailleursploeg. Dit type wordt in Belgische inventarissen aangeduid met type II. Dit type bunker is rechthoekig van vorm, met één grote ruimte. Dit type komt vooral voor aan de zuidelijke zijde van het kanaal en in de halve kringstelling ten oosten en zuidoosten van Turnhout.

Volgens de Duitse kaart van de 'Turnhoutkanalstellung' waren er tussen brug 9 (Heihoefke Brecht) en brug 8 (Oostmalsesteenweg Rijkevorsel) drie bunkers van dit type opgetrokken, op een afstand van ongeveer 1200 meter.

Beschrijving

Halfondergrondse constructie met rechthoekig grondplan van grosso modo 5,8 x 5 meter uit gewapend beton. De randen van het dak zijn voor zover zichtbaar schuin afgewerkt, behalve aan de achterzijde. Het plafond is versterkt met stalen profielen (rails), waartussen houten planken gestoken werden. Een gang, parallel met de achtermuur verbindt de twee toegangen tot de bunker. Centraal in de gang zit een toegang tot een rechthoekige binnenruimte. Tegen de noordelijke binnenwand is een metalen bekleding bewaard. In de zuidoostelijke hoek is een kachelnis. Doorheen het plafond zit een opening. In de muur tussen gang en binnenruimte en in de achtermuur zitten ronde metalen buizen, terwijl er ter hoogte van de toegang ijzeren elementen zijn bewaard. In de gang zijn er normaliter ronde zinkputjes uitgewerkt.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 573: Turnhoutkanal. 1:20.000 (Duitse kaart met aanduiding bunkers).
  • DOSSCHE R., GHEYLE W., BOURGEOIS J., VAN EETVELDE V. & STICHELBAUT B. 2012: Zimmermann anno 2010. Inventarisatie en (omgevings)analyse van bovengronds bewaarde WO I-relicten van de Antwerpen-Turnhoutstellung, Universiteit Gent in opdracht van de Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2013: Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), deel 1 en deel 2, Streekgericht 3, Antwerpen.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305929 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.