erfgoedobject

Duitse geschutsbunker

bouwkundig element
ID
305286
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305286

Juridische gevolgen

Beschrijving

Bunker onder een heuvel in het gemeentelijk park 'Bel Air' in Willebroek. De bunker is bijna volledig onder aarde gebracht, maar de ingang is vrijgemaakt. In het park zijn er in het totaal vijf bunkers van de 'Südabschnitt' terug te vinden.

Historisch overzicht

Duitse bunker uit de Eerste Wereldoorlog, opgetrokken als onderdeel van de 'Südabschnitt'. Dit is een Duitse bunkerlinie van de 'Stellung Antwerpen', die ten zuiden van Antwerpen werd aangelegd, tussen de Kloosterstraat in Bornem en Blaasveld (Willebroek). De bunkers van de 'Südabschnitt' waren opgetrokken volgens gestandaardiseerde ontwerpen.

Het betreft een Duitse geschutsbunker die gebouwd was voor Belgische 7,5 cm kanonnen op plaataffuit. Deze kanonnen, in principe bedoeld als veldgeschut, waren door de Duitsers verwijderd uit de forten en schansen rond Antwerpen. Op Duitse plannen werd dit type bunkers aangeduid met 'ZWSTR', wat staat voor 'Zwischenraumstreiche', wat interval of tussenruimte betekent. In de Belgische naoorlogse inventarisatie werd dit type aangeduid met '1A'. Dit type komt vaak per twee voor, elk met een verschillend schootsveld. In het park 'Bel Air' is inderdaad nog een andere geschutsbunker terug te vinden, met een andere oriëntatie. Deze bunker ligt echter nagenoeg volledig ondergronds.

Het betreft een type bunker met een rechthoekige plattegrond, met één L-vormige toegang aan een zijkant, die uitmondt in de enige bunkerkamer. In de voormuur van de bunker zit een schietopening voor het kanon, met ernaast een kleinere, naar buiten toe versmallende kijkopening. De schietopening meet aan buitenzijde 100 x 55cm, terwijl de kijkopening aan de buitenzijde 15cm breed is. De plaataffuit van het kanon was bevestigd aan de binnenwand van de bunker. De schietopening kon aan de buitenzijde met een ijzeren plaat afgedekt worden.

Beschrijving

Grotendeels onder aarde gebrachte bunker uit gewapend beton. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Het dak van de bunker is gegoten op gegolfde plaatijzers, die tussen ijzeren liggers zijn geplaatst. De hoeken en randen van de bunker zijn voor zover zichtbaar afgerond.

De toegang zit aan noordwestelijke zijde. Via een L-vormige gang en een andere deuropening, waar nog ijzeren elementen zijn bewaard, wordt de bunkerruimte bereikt. In de noordoostelijke muur zit een min of meer vierkante opening onder ijzeren balk. Deze opening versmalt naar buiten toe. Naast deze opening is een groot vierkant plaataffuit tegen de muur bevestigd.

In de binnenmuren zitten nog openingen en uitsparingen, waaronder een nis voor een kachel. In het plafond boven het schietgat zit een ronde opening. In het plafond boven de observatieopening zat eveneens een opening, die met houtblokken is dichtgemaakt.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds 185, doos 952: Nord I, 1. Regimentabschnitt, Bataillonsabschnitt I & II, 1:2500.
  • GILS R. s.d.: Typeplans Duitse bunkers uit 1917 te Antwerpen, Vesting, Antwerpen.
  • GILS R. 2001: Vesting Antwerpen. Deel IV. Bunkers en bunkerstellingen (1914-1945), België onder de wapens 19, Erpe.
  • VAN DAELE A. 2014: Kaiserliche Festung Antwerpen. Südabschnitt. De vierde sector, Vesting, 4, 3-6.
  • VAN HOLLEBEEKE Y., BOURGEOIS J. & STICHELBAUT B. 2013: Inventarisatie van bovengronds bewaarde WO I – relicten van de Antwerpse Südabschnitt (Klein-Brabant tot kanaal Schoten-Turnhout), onuitgegeven studie Universiteit Gent, vakgroep Archeologie in opdracht van Provincie Antwerpen, Dienst Erfgoed.
  • VAN MEIRVENNE R. 2001: Duitse verdedigingslijn van 1917 op de Linkerscheldeoever, s.l.
  • VAN MEIRVENNE R. & DEVOS P. 2002: De Duitse bunkerlinie van Steendorp-Vrasene 1917, Kleine Cultuurgids Provincie Oost-Vlaanderen, Gent.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Blaasveld

  • Is deel van
    Duitse bunkerlinie Südabschnitt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse geschutsbunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305286 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.