erfgoedobject

Burgerhuis in art deco

bouwkundig element
ID
305179
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305179

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis in art deco
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Burgerwoning in art-decostijl, gebouwd naar een ontwerp van de lokale architect Jan Sels uit 1928. Opdrachtgever was Henri Spillemaeckers, die woonde aan de Te Boelaerlei 94 in Borgerhout.

In 1944 of 1945 leed de woning oorlogsschade. De schade, waarvan de aard en de omvang niet uit de archiefbronnen af te leiden is, werd in de zomer van 1946 hersteld. Jan Sels stond ook in 1947 in voor een vergroting van de achterbouw, opnieuw in opdracht van Henri Spillemaeckers. De burgerwoning is het ouderlijk huis van schrijver-dichter Werner Spillemaeckers (1936-2011), medestichter van de Antwerpse maniëristische literaire groepering Pink Poets.

De Deurnese architect Jan Sels was met zekerheid in Antwerpen actief vanaf het midden van de jaren 1920 tot het begin van de jaren 1950. Aanvankelijk was Sels’ praktijk gevestigd op het adres Waalhofstraat 8, later verhuisde hij naar nummer 12. Sels bouwde een oeuvre op van hoofdzakelijk conventionele burgerhuizen in een vooral ornamentele art deco. Evengoed echter, beheerste hij de modernistische vormentaal. De woning Spillemaeckers behoort tot een reeks art-deco-ontwerpen waarin Sels experimenteert met het decoratieve en expressieve vermogen van baksteenmetselwerk. Het zijn deze realisaties, met de woning Caes aan de Boekenberglei 267 als het meest sprekende voorbeeld, die het duidelijkst Sels’ signatuur dragen.

In het straatbeeld gekenmerkt door een zeer heterogene, vaak aangepaste, interbellumbebouwing van twee tot vier bouwlagen, onderscheidt de woning zich door haar compacte uitvoering, geveldetaillering en materialenpolychromie.

Klassiek opgedeeld in een smalle inkomtravee en brede venstertravee telt de woning Spillemaeckers één bouwlaag onder een pseudomansarde met losangedak. De lijstgevel, rustend op een hoge plint in witte natuursteen, heeft een roodbruin baksteenparement in kruisverband, gecombineerd met blokverband boven de toegangsdeur en wigvormig metselwerk in de geveltop. Wit cementvoegsel vervangt de oorspronkelijke smalle en platvolle kalkmortelvoegen. Behalve voor de plint is witte natuursteen decoratief aangewend voor onder meer de vensterdorpels, erkeraanzet, daklijst, en voor de gebiljoende deuromlijsting, vensterposten, tussendorpels en lateien. In de venstertravee bekleden gele en zwarte cementtegels in dambordpatroon de borstweringen.

Het ontwerp legt de klemtoon op de brede venstertravee. Deze wordt op elke bouwlaag gemarkeerd door een neotraditioneel drielicht, op de mansardeverdieping uitgewerkt als pseudo-erker, en wordt beëindigd met een mijtervormig uitgewerkte topgevel met markante opklimmende daklijst en ongelijke schouderstukken. De smalle, in risaliet uitgevoerde toegangstravee omvat een verhoogde toegangsdeur met impostvenster en een hoog houten dakvenster met een neutenpaneel in witte natuursteen als borstwering. PVC-schrijnwerk vervangt de originele houten voordeur en ramen. Voor het kelderraam bleef de aangepunte smeedijzeren tralie bewaard. Naast de voordeur is de gietijzeren voetschraper verwijderd.

Volgens het bouwplan vertoont de onderkelderde woning een traditionele enkelhuisindeling, met in de smalle deurtravee een kleine vestibule, door een glasdeur gescheiden van de gang met trappenhuis, en aansluitend, in de lagere achterbouw, een keuken, kleine pompplaats en toilet. In de brede venstertravee vertoont de plattegrond een klassieke enfilade van woonkamer, eetkamer en een met glazen luifel overdekt terras dat uitgeeft op de tuin. De entresol in de achterbouw omvat een kamer en kleine wasplaats, de pseudomansarde twee grote slaapkamers. In de kelder die zich slechts uitstrekt onder de gang en woonkamer, bevinden zich een provisie- en kolenkelder. In 1948 werd de achterbouw op de begane grond verlengd voor de inrichting van een badkamer.

Van het art-deco-interieur bleven onder meer bewaard: de gang- en vestibulevloer van wijnrode en grijze cementtegels in geometrisch patroon, de houten bordestrap, de schouwmantels in de woon- en eetkamer, en de binnendeuren (glasdeuren) inclusief beslag en sluitwerk.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers 329 # 4029, 329 # 18897 en 626 # 11003.

Auteurs: Bisschops, Tim
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art deco [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305179 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.