erfgoedobject

Bel-etagewoning in naoorlogs modernisme

bouwkundig element
ID
305044
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305044

Juridische gevolgen

Beschrijving

Eengezinswoning in naoorlogs modernisme, gebouwd naar een ontwerp door architect Hubert Semal uit 1963, in opdracht van Fernand Devaux uit Borgerhout. De woning, een gaaf en representatief voorbeeld van de naoorlogse bel-etagewoning, onderscheidt zich door zijn asymmetrische gevelcompositie en uitgesproken materiaalgebruik van de conventionele drie bouwlagen hoge flat- en bel-etagearchitectuur die lokaal het straatbeeld domineert.

De woning Devaux behoort tot het vroege oeuvre van Hubert Semal die als architect actief was van eind jaren 1950 tot omstreeks 2000. Hubert Semal, zoon van de Opwijkse architect Paul Semal, was gehuwd met Maria Poels, dochter van beeldhouwer Albert Poels met wie Semal regelmatig samenwerkte. De architectuur van Semal is net als die van zijn vader overwegend modern. Tot het einde van de jaren 1970 ontwierp Semal vooral privéwoningen in de Antwerpse rand. Daarna tekende hij met grote regelmaat voor de sociale huisvestingsmaatschappij De Ideale Woning en voor het Gemeentekrediet van België, later Dexia. Voor het Gemeentekrediet realiseerde Semal in de jaren 1980 en 1990 een vijftiental bankfilialen in een functionele moderne stijl die het midden hield tussen brutalisme en postmodernisme.

De rijwoning heeft een structuur in gewapend beton en telt drie bouwlagen onder een platte bedaking. In de voortuin met bewaarde lage afsluiting in gemetselde klampsteen onder ezelsrug, zijn het tuinpad en de oprit in flagstones door betonklinkers vervangen.

Door contrasterend materiaalgebruik en door variatie in de diepte en hoogte van de bouwlagen creëert Semal een nadrukkelijk horizontaal gelede lijstgevel, waarvan de vensterformaten de interne functies weerspiegelen: groot voor de ontvangst- en leefruimten, klein voor de private slaapvertrekken. Gevat tussen twee aflijnende betonnen penanten met een parement in witte gevelklinkers, is de gevel opgebouwd uit een gedrukte pui met een centraal blind muurveld in grijze leisteen tussen een verdiept inkomportaal met beglaasde deur en groot zijlicht, en een garage met kantelpoort; een volledig opengewerkte bel-etage met gevelbrede raampartij en balkon; en een hoge, gesloten tweede verdieping met uitkragend parement van witte gevelklinkers in gestapeld verband, doorbroken door vijf kleine rechthoekige vensters. Een ver overstekende betonnen daklijst op een leistenen muurband beëindigt de gevel.

Semal verlevendigt het geheel door toevoeging van kleuraccenten. Opvallend zijn de deurkruk ingelegd met oranje glaspasta, en het vierkante oranje tegelpaneel boven de voordeur. Voor het muurveld naast de voordeur voorzag de architect een contrasterende bekleding in zwarte mozaïekkeramiek. Bij de uitvoering werd echter geopteerd voor grijze leisteen waardoor het muurveld visueel aansluiting kreeg bij de leistenen borstwering van het bel-etagevenster. Een subtieler accent zijn de bruine blankhouten deuren, die afsteken tegen de wit geschilderde houten raamkozijnen en garagepoort. Het schrijnwerk is gaaf bewaard. De gevelbrede balkonleuning, hier uit zwart gelakte vierkante buizen, en de smalle bloembak, zijn elementen die terugkeren in andere ontwerpen van Semal.

De plattegrond beantwoordt aan de typologie van de naoorlogse bel-etagewoning, ontsloten door een zijdelings ingeplante trapzaal achter de inkomhal. Volgens het bouwplan wordt de begane grond aan de straatzijde ingenomen door de hal, een vestiaire met gastentoilet, en een hiermee verbonden garage met stookruimte. Achteraan liggen twee bergplaatsen, uitgevend op een terras. De scheimuur in de inkomhal lijnt Semal over de volledige lengte af met een schuin geplaatste lage plantenbak, die hij laat aansluiten op de kwartrond uitgewerkte trapzaalmuur. De bezoeker wordt zo subtiel van de voordeur naar de eveneens kwartronde trap en de bel-etage geleid. Hier past de architect een vrij plan toe, waarbij de zithoek aan straatzijde en de eethoek aan de tuinzijde, naast de keuken, zijn samengevoegd tot een open ruimte met L-vormige plattegrond. Een ingebouwd vouwscherm, aansluitend bij een centraal ingeplante haard, maakt echter een opdeling van de ruimte mogelijk. De tweede verdieping herbergt vooraan twee slaapkamers en achteraan een slaapkamer en badkamer.

  • Architectuurarchief Vlaanderen, Inventaris archief Hubert Semal (1930-2010).
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 627#21842.

Auteurs: Bisschops, Tim
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bel-etagewoning in naoorlogs modernisme [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305044 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.