erfgoedobject

Arbeiderswoning

bouwkundig element
ID
304956
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304956

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Arbeiderswoning
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Traditionele arbeiderswoning, in 1904 als opbrengsteigendom opgetrokken voor de in Antwerpen gevestigde 'machinist' Edward Alfons Jacobs-Wullaert. Het is gelijktijdig opgetrokken met de flankerende woonhuizen en de nummers 72 tot 84 in de Elfnovemberstraat, die alle sterk verbouwd zijn en waarvan het nummer 157 het gaafst bewaard bleef. In 1953 werd door schoenmaker Jos. Meganck de vensteropening in de voorgevel verbreed. Het opschrift "SCHOENMAKERIJ" herinnert nog aan deze periode.

In het centrum van Merksem werden einde 19de en begin 20e eeuw talrijke rijen met soortgelijke arbeiderswoningen in eenheidsbebouwing opgetrokken. Kenmerkend zijn de veelkleurige bakstenen lijstgevels, vaak met tegelfriezen boven de vensters. Deze woning is één van de zeldzame en representatieve voorbeelden waarvan de exterieure kenmerken goed zijn bewaard.

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën, typerend voor de enkelhuisindeling, omvat de rijwoning één bouwlaag onder een met pannen gedekt zadeldak, waarvan de nok evenwijdig aan de straat gesitueerd is. Opgetrokken in rood baksteenmetselwerk gemetseld in kruisverband met knipvoeg, is de gevel verfraaid met decoratieve banden in zwart- en geel gekleurde bakstenen. De lijstgevel is opengewerkt met rechthoekige openingen: links een smalle toegang, en rechts de in 1953 verbrede en van een nieuwe betonnen dorpel voorziene vensteropening, beide onder gestrekte en in 1953 naar oorspronkelijk model opnieuw gemetselde boog uit om en om geplaatste rode, zwart- en geel gekleurde bakstenen. Bij deze aanpassingswerken is het onderste gedeelte van de gevel hervoegd en is de oorspronkelijke bakstenen borstwering verwijderd. Blauwe hardsteen is aangewend voor de plint, die bij de verbouwingswerken in 1953 deels vervangen is door een cementering, en de afgeronde toegangstrede. In de plint is de oorspronkelijke gietijzeren voetenschraper bewaard. De fries met sobere decoratieve panelen in baksteenmetselwerk, gescheiden door geknipvoegde koppenrijen, heeft nog het in wit en zwart geschilderde opschrift van de minstens vanaf 1953 aldaar gevestigde schoenmakerij. Ook het geschilderde huisnummer rechts van de toegang is bewaard. De lijstgevel is beëindigd door een met kunststof beklede kroonlijst, waaronder vermoedelijk nog het oorspronkelijke, houten exemplaar bewaard is. Het vensterschrijnwerk is reeds in 1953 vernieuwd, maar de oorspronkelijke houten voordeur met paneelwerk en diamantkoppen op de hoeken, geprofileerde latei en bovenlicht met glas in lood en gehamerd voorzetraam is gaaf bewaard gebleven, met inbegrip van het metalen beslag. Op de zolderverdieping zijn twee dakvlakvensters toegevoegd.

Over de plattegrond van de dorpswoning zijn geen verdere archiefbescheiden voorhanden. Beantwoordend aan de enkelhuisindeling en de typolgie van de arbeiderswoning, was de voorbouw oorspronkelijk zowel op de begane grond als onder het zadeldak ingericht met twee kamers, bereikbaar langs de in de linkse travee ingeplante trap. In de oorspronkelijke, onder een plat dak met daklicht gesitueerde en perceelsbrede achterbouw was mogelijk reeds vanaf 1904 een werkhuis of atelier gevestigd.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), artikel 1092.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), 1904/7.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 103#4328.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Arbeiderswoning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304956 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.