erfgoedobject

Appartementsgebouw Rik Maes

bouwkundig element
ID
304949
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304949

Juridische gevolgen

Beschrijving

Modernistisch appartementsgebouw, in 1936 gebouwd in opdracht van Laurentius Ludovicus Maes–De Schutter samen met het aanpalende woonhuis nummer 16, beide naar een ontwerp van de Merksemse architect Rik Maes (zie gevelinscriptie links boven de toegang). Volgens de kadastrale bronnen is het in 1946 'geheel hersteld'. In 1950 is de achterbouw uitgebreid onder leiding van dezelfde architect, die op dat moment gevestigd is in de woning op het nummer 16. Over de aard van de vermoedelijke familiale verwantschap tussen de architect en de oorspronkelijke bouwheer, is verder niets bekend.

Rik (Hendrik L.F.) Maes is vooral bekend voor zijn deelname aan enkele vernieuwende, naoorlogse en op de CIAM-principes stoelende modernistische sociale woningbouwprojecten op het Antwerpse Kiel. Voor het ontwerp van het wooncomplex aan de Jan De Voslei en de Boomsesteenweg, en de buurteenheid aan de Zaanstraat, werkte hij samen met respectievelijk Jos Smolderen en Renaat Braem, waarin hij zeker in het eerste geval voornamelijk de technische aspecten voor rekening zou hebben genomen. Het modernistische ontwerp aan de Sint-Lutgardisstraat 18 illustreert zijn vooroorlogse oeuvre, en sluit in vormgeving en materiaalgebruik sterk aan bij de privéwoning aan de Leuvensevest die hij kort nadien realiseerde. De hoogbouw op de hoek van de Antwerpse Carnot- en Ommeganckstraat, resultaat van een samenwerking met Jan Smits, toont echter aan dat hij ook in die periode een meer doorgedreven modernisme hanteerde.

Behoudens naoorlogse invullingen ten gevolge van aanzienlijke oorlogsschade door de inslag van een V-bom in 1945, is de oorspronkelijke interbellumbebouwing van één- en meergezinswoningen met voortuin in een gevarieerde, doch veelal conventionele modernistische en art-decostijl relatief gaaf bewaard gebleven in de Sint-Lutgardisstraat. Het nummer 18 beëindigt in de zuidoostwand een reeks van drie aaneensluitende, stilistisch meer modernistische rijhuizen met een gelijke verdieping- en kroonlijsthoogte, een souterrain met verhoogde begane grond en afwisselende erker- en toegangstraveeën. Met het rechts belendende burgerhuis nummer 16, vormt het een geheel.

Met uitzondering van de voorhofafsluiting, waarvan de basis in blauwe hardsteen en witte natuursteen behouden is, bleef de voortuin met plantvakken in gele baksteen gaaf bewaard. De verharding van het toegangspad en de inrij zijn vernieuwd, respectievelijk met blauwe hardstenen tegels en betonklinkers.

Twee ongelijke traveeën breed en drie bouwlagen hoog onder een plat dak, heeft de lijstgevel een parement uit gele platte baksteen met Dudokvoeg (dieperliggende lint- of schaduwvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen), gemetseld in kettingverband. Contrasterend zijn de gevelvlakken van het inkomportaal, de basissen van de uitkragende erkers en terrassen, de vensterposten, de dorpels, de erkerluifel en de kroonlijst uitgevoerd in witte natuursteen. Blauwe hardsteen is gebruikt voor de toegangstreden en de dekstenen van de gebogen toegangstrapwang, die de toegang naar het souterrain afsluit.

De lijstgevel heeft een asymmetrische compositie van een smalle toegangstravee die de gemeenschappelijke traphal huisvest, en een brede venstertravee die de salons van de appartementen verlicht. Boven het met een poort en een flankerende toegang geopende souterrain kenmerkt de gevel zich door een uitkragende oplopende erkerpartij met geïntegreerde halfrond beëindigde loggia’s, voorzien van buisleuningen en ontsloten door een balkondeur in de toegangstravee. Op de verhoogde begane grond, bereikbaar langsheen uitwaaierende blauwe hardstenen treden, is naast de vensterpartij een getrapt inkomportaal ondergebracht met flankerende bloembak en met halfronde insprong, die de plattegrond van de terrassen en van de toegangstrap spiegelt. De vensteropeningen in de erker zijn bekroond met witte natuurstenen, geroteerd T-vormige sluitstenen, en door een vlakke betonnen luifel met uitgesneden hoeken. De getrapte gevelbeëindiging heeft een witte natuurstenen, centraal ingesneden daklijst, die samen met de erkerbasissen en doorlopende dorpels een horizontaal effect bewerkstelligen.

Het poort-, deur en vensterschrijnwerk is volledig vernieuwd.

Het verbouwingsplan van 1950 toont de oorspronkelijke, door veelhoeken en kwartronde insprongen gekenmerkte plattegrond, met in de smalle toegangstravee volgend op de gemeenschappelijke traphal een hexagonale inkom met vestiaire waarachter de slechts één travee brede achterbouw met keuken en bijkeuken. In de brede venstertravee bevinden zich drie kamers in enfilade, uitgevend op het terras dat de achterbouw flankeert en op de verhoogde begane grond met trappen de tuin ontsluit. In 1950 is een badkamer toegevoegd en is de achterbouw op de begane grond (linkse travee) en de eerste verdieping (rechtse travee) uitgebreid.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), artikel 6200.
  • Kadastrarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XL (Merksem), 1936/97.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier 103#3218.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Appartementsgebouw Rik Maes [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304949 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.