De Kruisgraef is oorspronkelijk een groeve. De vertakte, beboste Kruisgraef is noord-zuid georiënteerd. Het substraat bestaat uit gesteenten uit het Krijt. Bodemkundig bestaat de Kruisgraef uit lemige bodems zonder profielontwikkeling. De lemige gronden rond de Kruisgraef hebben wel een textuur of structuurhorizont.

De groeve is loodrecht op de vallei georiënteerd. Mogelijk is het een krijtgroeve. De exploitatie ervan gebeurde via een ontsluitingsweg loodrecht op de parallelweg aan de Voer. In de ravijn komt een zeer grote dassenburcht voor met een lengte van 150 m en 46 uitgangen (1985).

De Kruisgraaf is vanaf de kaart van Vandermaelen gekarteerd. Op alle latere topografische kaarten uit de 19de en 20ste eeuw staat de groeve in dezelfde vorm aangeduid.

De Kruisgraef is een eiken-haagbeukenbos en is beplant met hakhout en opgaande bomen van gewone es, fijnsparren en opgaande populieren. Er komt ook veldolm, hazelaar en meidoorn voor. De kruidlaag bestaat onder andere uit bosbingelkruid.