Villa Panorama en Villa l’Etoile uit 1914 vormen een monumentale dubbelvilla met grote, omheinde tuin in een buitenbocht van de Pastoor Bolsstraat. Gelegen op een sterk verhoogd terrein, is het pand sterk beeldbepalend in het centrum van Alsemberg, dat in 2004 als dorpsgezicht is beschermd.

Historiek

De villa die kadastraal geregistreerd werd in 1915 werd opgetrokken als dubbelwoonst voor boekhandelaar Alexander Moen. Volgens info van de eigenaar was het ontwerp van bouwmeester Jaak Albert. De panden kregen de namen Panorama (nummer 60) en L’Etoile (nummer 62). De villa L’Etoile werd in 1924 gekocht door Jaak Albert-Wouters en de villa Panorama werd in 1925 aangekocht door Henri Retour-Albert. Jaak Albert was de vader van de landmeter Jean Albert die later met Valère Retour, zoon van Henri Retour, zou samenwerken voor vele bouwprojecten in Beersel. Volgens de eigenaar van Villa Panorama was in de jaren 1950 het atelier van beide associés in Villa L'Etoile gevestigd die toen eigendom was van Jean Albert. Het bureau van Valère Retour was daar volgens de Orde van Architecten zeker in 1967 gevestigd.

De huidige Villa l’Etoile (nummer 62) werd vernoemd naar een oude herberg met die naam, en naar een toponiem dat voor het eerst vermeld is in 1380 wanneer er een hoeve staat die eigendom was van de kerk. De eind-18de-eeuwse Ferrariskaart suggereert een gebouw op de site, terwijl de Atlas der Buurtwegen de midden-19de-eeuwse configuratie van de herberg precies weergeeft. Van de oude afspanning die fungeerde als paardenwisselplaats op het traject Brussel-Charleroi resten vandaag nog delen in de tuinmuur, een hardstenen paal en een overwelfde kelder in de tuin van Villa Panorama.

Beschrijving

Monumentale eclectische dubbelvilla in rode baksteenbouw van vijf bij drie ongelijke traveeën en drie bouwlagen onder een rood pannen schilddak. De grote tuin wordt van de straat gescheiden door een ijzeren hek op een gecementeerde muur en tussen gecementeerde bakstenen pijlers.

De expressieve, fantasierijk en afwisselend vormgegeven lijstgevels van de villa hebben een rood bakstenen parement met decoratief gebruik van gele baksteen ter accentuering van architecturale elementen als muurbanden en rollagen. De gevels zijn afgelijnd met een houten kroonlijst en speels vormgegeven met lisenen, verdiepte muurvelden, onregelmatig ingeplante vensters, erkers, gietijzeren balkons in al dan niet in verdiepte gevelvlakken. De rijke, eclectische vormgeving beperkt zich tot de straatgevel. De zijgevels, waar de toegangsportalen zijn gesitueerd, worden nog gedecoreerd met lisenen, verdiepte muurvlakken en muurbanden van gele baksteen, maar kregen een traditionelere, eenvoudiger vormgeving. De achtergevel is ongedecoreerd. Hoewel als één geheel ontworpen, en gevat onder een gemeenschappelijk dak, zijn beide woningen van elkaar te onderscheiden door een andere uitwerking van de gevels.

Villa Panorama (60) neemt de twee rechter traveeën van de villa in. De deurtravee op de hoek sluit qua vormgeving aan bij de rest van de villa, maar de travee links daarvan valt op door het volledige gele parement van de deels verdiepte travee, gemarkeerd door smeedijzeren balkonleuningen. De twee traveeën tellende villa kreeg een traditionele enkelhuisindeling, met hal, trappenhuis en keuken in de smalle deurtravee, en een enfilade van salon en eetkamer in de brede venstertravee, aan voor- en achtergevel voorzien van balkons. Op de hoek met de tuin, een uitbouw met zithoek.

Het schrijnwerk bleef grotendeels bewaard net als het interieur met binnenschrijnwerk, trap, stucwerk, kelderverdieping. In de tuin van Villa Panorama bleef een garage bewaard die momenteel als architectenpraktijk wordt gebruikt.

Villa l’Etoile (62) is de linkse en de grootste van de twee woningen, in de voorgevel drie traveeën tellend. Gevels in rode baksteen met gele baksteen voor accenten. De getrapte gevelbeëindiging van de twee smalle linker traveeën integreert de schoorsteen; in de brede rechter travee van de woning een vernieuwde erker boven de personeelstoegang. De plattegrond is opgebouwd rond de grote hal en trappenhuis, dat toegang biedt tot alle omliggende kamers. Aan straatzijde voorzag de architect salon en eetkamer, aan tuinzijde keuken en wasplaats. Villa L’Etoile werd intern sterk gerenoveerd waarbij ook het schrijnwerk werd vervangen.