erfgoedobject

Gemeentelijke jongensschool met onderwijzerswoning

bouwkundig element
ID
304517
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304517

Juridische gevolgen

Beschrijving

Onderwijzerswoning van de gemeentelijke jongensschool, enig overblijfsel van een schoolontwerp in neotraditionele stijl uit 1877 van provinciaal architect Gustave Hansotte, vandaag met klasgebouwen van 1958 naar een ontwerp van architect Valère Retour.

Geschiedenis

In 1877 richtte de gemeente Alsemberg een nieuwe jongensschool op. De site bestond uit twee klassen, een trapeziumvormige koer, een afdak en een onderwijzerswoning met ruime tuin. Wegens de aangroei van de schoolbevolking eiste de hogere overheid dat er een volwaardige meisjesschool zou worden gebouwd. De gemeente richtte in 1898 één van de twee jongensklassen in als meisjesklas. Daarvoor werd de koer met een houten schutting opgedeeld. In 1902 werd een volwaardige meisjesschool opgericht in de Kloosterweg 8.

In 1913 werd beslist de klaslokalen te slopen en te vervangen door drie nieuwe lokalen en een overdekte ontspanningsruimte (later feestzaal genoemd). De ontwerper was architect H. Jacobs uit Schaarbeek. Door de oorlogssituatie werden ze pas in 1916 in gebruik genomen. Dezelfde architect ontwierp in 1921 het meubilair voor de school.

De klaslokalen werden nogmaals vervangen in 1958, nu naar ontwerp van Valère Retour uit Alsemberg. Hij ontwierp twee bakstenen vleugels: de bewaarschool ten zuiden en een klassenvleugel ten westen van de speelplaats. Ten noorden van de speelplaats en aansluitend bij de onderwijzerswoning werd een feestzaal ontworpen met een ingang van op de Brusselsesteenweg.

Beschrijving

Uit de eerste bouwfase bleef enkel de onderwijzerswoning bewaard, voorzien van een jaarsteen ANNO 1879. Ze staat op de noordoostelijke hoek van het schoolcomplex, dwars op de straat ingeplant. Dubbelhuis van twee bouwlagen en drie traveeën onder een schilddak. Rode bakstenen lijstgevel op blauwe hardstenen plint, met verdiepte spaarvelden en een geaccentueerde middentravee uitlopend op een getrapt dakvenster met een segmentboogvormig venster. Een hardstenen kordonlijst deelt de gevel horizontaal in twee delen. De segmentboogvormige vensters hebben hardstenen dorpels en natuurstenen negblokken. Het schrijnwerk werd vernieuwd. Beide zijgevels lopen uit in schouwen.

Het huis had een plattegrond met een centrale gang, twee kamers links en één kamer en een verbindingsgang naar de nu verdwenen klaslokalen rechts van de onderwijzerswoning.

De bewaarschool en klassengebouw uit 1958 behoren tot het vroege oeuvre van architect Valère Retour, in een sobere, maar verzorgde architectuur waarin we elementen uit zijn rijpe oeuvre aantreffen. De gebouwen bestaan uit één bouwlaag onder een zadeldak, nokken parallel aan de speelplaats. Ze zijn opgetrokken in geschilderde 'boerensteen', steunen op een plint in breuksteen en worden afgedekt met een zadeldak met zwarte pannen. De vensteromlijstingen en de muurband werden uitgevoerd in gewapend beton met 'simili witte steen'.

De bewaarschool van drie traveeën heeft een geprononceerde zuidgevel waar als gevolg van het sterk hellend bouwterrein een verhoogde plint werd voorzien. De gevel wordt doorbroken door het middenrisaliet dat ook dient doet als achteruitgang. De gevel wordt maximaal geopend door een vensterband van gekoppelde vensters met metalen schrijnwerk. De gevel aan de speelplaats wordt centraal doorbroken door de toegangsdeur. Hoog geplaatste bandvensters, doorsneden door een opengewerkte luifel, geven de gevel een sterke horizontale belijning. Tegen de oostelijke puntgevel staat een kleine aanbouw onder schilddak. De gevel wordt doorbroken door een hoog geplaatste vensterband. De westgerichte puntgevel heeft een toegangsdeur en een rechthoekig zoldervenster.

Het klassengebouw telt zes ongelijke traveeën en één bouwlaag onder een zadeldak. Het klassengebouw telt vier klassen, in de gevels herkenbaar aan drie gekoppelde rechthoekige vensters, gescheiden door twee gangen. De horizontaliteit in de gevel wordt volgens het bouwplan benadrukt door gevellijsten, imitatie negblokken en met witte steen gedichte steigergaten. De architect voorzag metalen ramen.

De feestzaal werd opgetrokken in 'rode ruwe gevelsteen' op een plint in blauwe hardsteen. De vensteromlijstingen en monelen, net als de kwartronde sterk overkragende kroonlijst in de noordgevel werden uitgevoerd in gewapend beton met bezetting in 'simili witte steen'. De straatgevel wordt sterk geritmeerd door een vensterband die de hele gevel overspant. De gevel aan de speelplaats heeft twee drieledige vensters en een toegangspoort in de rechter travee. De keldergaten werden gedicht. De oostelijke puntgevel met toegangspartij werd sterk verbouwd.

  • Gemeentearchief Beersel, Alsemberg, 861.11 (ver)bouwdossiers gemeentelijke jongensschool.
  • THEYS C. 1960: Geschiedenis van Alsemberg, Brussel.

Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentelijke jongensschool met onderwijzerswoning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304517 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.