erfgoedobject

Wal rond middeleeuws domein Donderslag

landschappelijk element
ID
303098
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/303098

Beschrijving

Donderslag is een middeleeuwse landbouwuitbating van de cisterciënzerinnenabdij Herkenrode (Kuringen). Herkenrode bezat een uitgebreid patrimonium. In een agrarische samenleving vormde het grondbezit de economische grondslag voor het voortbestaan van de abdij. Sinds haar stichting op het einde van de 12de eeuw verwierf Herkenrode niet minder dan 13 landbouwbedrijven en bezat ze eind 17de eeuw ongeveer 2800 ha grond. Het domein Donderslag vormde het meest noordelijk gelegen landbouwdomein. Samen met Bokrijk in Genk en het Olmenhof in Stokrooi was het een veeteeltbedrijf, dat uitgebreide graasgronden in de gemeenschappelijke heide vond.

In 1209 kocht Herkenrode een eerste deel van het domein en breidde het 10 jaar later met een tweede aankoop uit. Donderslo lag vrij geïsoleerd, als een eiland te midden de gemene heide van Meeuwen. In 1330 kreeg de abdij de toestemming van de graaf van Loon om het gebied met een gracht/wal te omheinen en een opzichter (forestarius) er toezicht te laten houden.

Toen het domein naar aanleiding van de opmaak van het kadaster (1844) voor het eerst werd gekarteerd, kreeg het opvallende contouren. Donderslagdomein was duidelijk herkenbaar aan een wal rond de landbouwgronden, die uit graslanden, heide, beemden en akkers bestonden. Bospercelen kwamen vooral aan de buitenkant van het domein, aansluitend bij de wal voor.

De bedrijfsgebouwen zijn in 1968 afgebroken, maar de wal geeft heden nog altijd de domeingrenzen aan. Of dit de middeleeuwse wal is die in 1330 rond het domein werd opgetrokken, is onzeker. De Ferrariskaart geeft de wal niet weer. Maar omdat de kaart voor dit gebied veel meetfouten vertoont en onzorgvuldig is samengesteld, sluit dat niets uit. De wal is heden begroeid met opgaande bomen, veelal eik.

  • Rijksarchief Hasselt, archief abdij Herkenrode (T917), nr. 66-67, 232, 276.
  • De Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden van Jozef Jean François de Ferraris, opgesteld tussen 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000. Koninklijke Bibliotheek van België, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html.
  • Gereduceerde Kadasterkaart van België, Dépôt de la Guerre, uitgegeven tussen 1845-1855, schaal 1:20.000, kaartblad Wyshagen.
  • REUSENS E. 1879: Documents relatifs à l'abbaye de Herkenrode, Analectes pour servir à l'histoire ecclésiastique 16, 221-313.
  • VERBOVEN H. 2006: De hoorn des overvloeds. Over landschappen en landgebruik op het abdijdomein van Herkenrode, onuitgegeven rapport in opdracht van de Stichting Vlaams Erfgoed en het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed, Leuven.

Auteurs: Verboven, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wal rond middeleeuws domein Donderslag [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/303098 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.