erfgoedobject

Kastanjehof

landschappelijk element
ID
303096
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/303096

Beschrijving

Gedeeltelijk bewarde landschappelijke aanleg (circa 2 hectare) rond een in 1873 tot kasteel verbouwd hof van plaisantie met hoeve en twee vijvers.

Ongeveer 500 meter ten noorden van het kasteel de Maurissens (dat op de oude stafkaarten "château de Pellenberg" wordt genoemd) ligt het Kastanje­hof. Deze benaming is van vrij recente datum en werd waarschijnlijk geïnspireerd door de rand­beplanting met tamme kastanjes (Castanea sativa) langs de steenweg Pellenberg-Lovenjoel (Ganzen­dries) en het Papenveld. Deze bomen, met stamomtrekken tussen 3 en 4 meter, werden vermoedelijk rond 1880 aangeplant, toen één van de vleugels van het hof tot 'kasteel' werd uitgebouwd, analoog met wat zich 20 jaar eerder in het Hof te Laar, alias kasteel de Maurissens, had voorgedaan.

Aan de kasteelfase ging ongetwijfeld een 'speelhuisfase' vooraf. Op de Ferrariskaart (1771-1775) is een semigesloten hoeve met een min of meer rechthoekige vijver te zien en ten oosten van het hof ligt een omhaagde boomgaard. Op de rond 1820 uitgetekende Primitieve kadasterkaart (sectie nr. 39) heeft deze vijver een onregelmatige (nier)vorm gekregen en wordt hij in de kadastrale legger expliciet als "étang d'agrément" omschreven. Het vijverperceel is 14,5 are groot en wordt omgeven door een perceel "jardin d'agrément" van 55 are, waarin het grootste gedeelte van de vroegere boomgaard is begrepen. Binnen dit perceel wordt nog een tweede vlek aangeduid die geen afzonderlijk nummer krijgt maar ook een waterpartij voorstelt. Het vermoeden is sterk dat we hier te maken hebben met een (in 1820) nog recente, welomlijnde 'jardin anglais', een vroege landschappelijke tuin, netjes afgescheiden van de vijver op een oude prentbriefkaart; op de verre moestuin, nog geen hectare groot, die ten oosten van het hof (perceel nr. 43) lag. Het hof is op dat moment eigendom van Jacques-Henri Peeters, "rentenier" te Leuven.

De militaire topografische kaart van 1864 toont een lusvormige weg die een perceel ontsluit ten noorden van het hof. Ondanks het feit dat het betrokken perceel (nr. 15) verder kadastraal als land wordt geregistreerd, gaat het duidelijk om een uitbreiding van de lusttuin, bestaande uit een gazon (circa 1,5 hectare) om­geven door hoogstammig groen. De structuur van deze uitbreiding wordt volledig bepaald door de vorm van het betrokken perceel (de zuidelijke lob van nr. 45); dit is eigenaardig omdat het aangrenzende akkerperceel 45 eveneens tot het eigendom behoorde. Op een latere versie van de topografische kaart (1908) wordt getoond dat ook een gedeelte van dit akkerperceel bij de tuin werd ingelijfd en dat het centrale gazon volledig met bomen werd beplant. Deze situatie is grosso modo nog steeds herkenbaar, behalve het zuidelijke deel van de uitbreiding, dat in de loop van de 20ste eeuw werd gerooid. Van de oude hoeve­gebouwen (einde 18de-begin 19de eeuw) bleef nog één vleugel behouden. Ondanks recente verbouwingen, heraankleding en nieuwbouw is het 'kasteel', resultaat van een verbouwing uit de jaren 1870, nog enigszins herkenbaar. In feite gaat het om een villa, veel bescheidener dan het kasteel de Maurissens. In 1918 wordt het Kastanjehof verkocht aan de Brusselse jurist Karel Serruys, wiens naam nog vaak met het goed wordt verbonden.

De randbeplanting met tamme kastanjes, die waarschijnlijk bepalend geweest is voor de naamgeving, verkeert in een slechte conditie. Dit geldt ook voor een aantal bruine beuken (Fagus sylvatica 'Atropunicea') die tot dezelfde generatie (stamomtrekken tussen 300 en 360 centimeter) behoren. Bodemverdichting is vermoedelijk de belangrijkste oorzaak. De treurhoningboom (Sophora japonica 'Pendula') naast de vijver is, met 158 centimeter stamomtrek, de tweede dikste van België. Nog zeldzamer is een treurbeuk met gedraaide takken en hangende takuiteinden, geënt op een 2 meter hoge onderstam, waarschijnlijk een Fagus sylvatica 'Tortuosa', een uit Verzy bij Reims afkomstige variëteit, in 1845 in cultuur gebracht en soms als treurbeuk gebruikt, hier op een 1,90 meter hoge onderstam.

Merkwaardige bomen (Opname 5 augustus 1998. Het cijfer in vet geeft de stamomtrek, gemeten op 150 cm hoogte.)

  • 1. treurhoningboom (Sophora japonica 'Pendula') 158(100);
  • 2. Ierse taxus (Taxus baccata 'Fastigiata') 254 (5);
  • 3. beuk met gedraaide takken (Fagus sylvatica 'Tortuosa'), ent op 190 centimeter hoog, 201
  • 17. tamme kastanje (Castanea sativa) 407
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Primitieve Kadastrale legger Pellenberg, art. 149.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschets Pellenberg 1873/4.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Legger Pellenberg, art. 840.
  • BAUDOIN J.C., DE SPOELBERCH Ph., VAN MEULDER J. & JACOBS R. 1992: Bomen in België. Dendrologische inventaris 1987-1992, Stichting Spoelberch-Artois in samenwerking met de Belgische Dendrologische Vereniging, 391.

Bron: DENEEF R. 2002: Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant: Holsbeek, Lubbeek en Tielt-Winge, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
Auteurs: Deneef, Roger
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Dorpskern Pellenberg


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kastanjehof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/303096 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.