erfgoedobject

Meergezinswoning De Grave-Van Zoom

bouwkundig element
ID
302630
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302630

Juridische gevolgen

Beschrijving

Modernistische meergezinswoning, gebouwd in opdracht van het echtpaar De Grave-Van Zoom, apothekers, naar een ontwerp van bouwmeester Lodewijk Van der Linden uit 1935 (signatuur). De bouwwerken werden gecoördineerd door bouwmaatschappij Algemeen Bouwbeleg.

Het echtpaar De Grave-Van Zoom kocht in 1935 de grond van de stad met een toelating voor het bouwen van een voorname burgerwoning. In plaats van een burgerhuis werd echter een meergezinswoning met drie flats opgericht. De opdrachtgevers mochten de benedenverdieping uitzonderlijk tot apotheek bestemmen.

Deze modernistische rijwoning typeert het rijpe oeuvre van architect Lodewijk van der Linden. Over deze in Antwerpen gevestigde architect, actief vóór de Eerste Wereldoorlog en tijdens het interbellum, is vooralsnog weinig bekend. In 1912 ontwerpt Van der Linden een opvallende eclectische woning in de Velodroomstraat in Berchem. De woning combineert hier elementen uit de cottagestijl, de art nouveau en de neorenaissance. Na de Eerste Wereldoorlog brengt de architect in zijn ontwerpen een modernistische stijl tot ontwikkeling. In de jaren 1930 realiseert hij een aantal gebouwen in nieuwe zakelijkheid, waaronder een appartementsgebouw in de Pestalozzistraat, in samenwerking met Emiel van Averbeke (1932), drie winkels in de Driekoningenstraat (1932-1933), een groots hoekpand aan het Frans Nagelsplein (1935) en deze meergezinswoning in de Volhardingstraat. Het gebouw in de Volhardingstraat tekent van der Linden voor de bouwmaatschappij NV Algemeen Bouwbeleg (Algebo). Zeker in de jaren 1935-1937 zijn beide gevestigd op hetzelfde adres in de Antwerpse Keizerstraat, wat een nauwe en duurzame samenwerking tussen Van der Linden en de bouwpromotor laat vermoeden.

De meergezinswoning telt twee ongelijke traveeën en drie bouwlagen onder plat dak, met smallere inkomtravee aan rechterzijde. Deze gevelgeleding veruitwendigt de interne plattegrond van één appartement per bouwlaag, met enkelhuisopstand. Van het gebouw zijn de vloer- en dakplaten uitgevoerd in gewapend beton terwijl het muurwerk in baksteen is opgetrokken. De brede overspanning van de eetkamer en keuken op de begane grond werd gerealiseerd in stalen liggers op betonnen pijlers.

Aansluitend bij de architecturale vormgeving die de Tentoonstellingswijk haar eenvormige karakter verleent, krijgt de woning een eenvoudige modernistische uitwerking: sobere bruin bezande bakstenen doorbroken met regelmatige geplaatste, brede rechthoekige vensteropeningen. Dit ingetogen hoekpand sluit tevens aan bij de meergezinswoningen die architect Paul Smekens realiseerde in de nabije omgeving.

De gevelopstand is voorzien van een parement van gele Belvédèresteen (Steenfabriek Belvédère, Maastricht), gemetseld in halfsteens verband met verdiepte grijze lintvoegen en platvolle gele stootvoegen, op een sokkel in blauwe hardsteen.

Het oorspronkelijk, niet helemaal uitgevoerde ontwerp toonde een gearticuleerd gevelfront waarbij de scheiding tussen de twee traveeën benadrukt wordt door de licht uitspringende toegangstravee en een symmetrisch uitgewerkte venstertravee, waarbij de bovenbouw is ontworpen als risaliet. De gevelopstand was regelmatig ingedeeld met identieke drielichten in de venstertravee en smallere drielichten boven de inkom. De massieve baksteengevel zou verlevendigd worden door borstweringen in witte natuursteen en tussenliggende dwarse strekkenlagen die de gescheiden traveewerking nog versterkt. De smalle toegangstravee, die net als de plint bekleed moest worden in blauwe hardsteen, kreeg een verticaliserende vormgeving, met decoratief ijzeren smeedwerk volgens motief van patrijspoorten.

Uiteindelijk werd geopteerd voor een meer spaarzame uitvoering, zonder witstenen bekleding en met een meer horizontaliserend uitgewerkt inkomportaal met bovenlicht. Alle vensters zijn voorzien van lekdrempels in blauwe hardsteen. Ook uitgevoerd in dit materiaal is de omlijsting van de toegangsdeur met zijlicht en de flankerende hoge plint. Dit geheel is belijnd met een terugwijkende hardstenen lijst die doorloopt over de lekdrempel en de linker deurpost afzoomt. Het zijlicht van de voordeur is voorzien van elegant metalen smeedwerk met geometrisch motief en de rechterdeurpost is geritmeerd door drie brievengleuven. Het gevelfront is verder verfraaid door dwarse, platvol gevoegde strekkenlagen boven het woonkamervenster op de begane grond, aansluitend op het risaliet van de bovenbouw.

Het strak vormgegeven siersmeedwerk voor het vestibulevenster is origineel. De voordeur is vernieuwd en het vensterschrijnwerk werd vervangen zonder de oorspronkelijke raamverdeling te respecteren. De geglazuurde muurkappen van de daklijst zijn vervangen door een strakke aluminium lijst.

De achtergevel is aan rechterzijde op de verdiepingen terugwijkend ontworpen. Hier geven de slaapkamers uit op buitenterrassen met een balustrade van drie horizontale gietijzeren buizen.

Opgevat als traditionele enkelhuisopstand zijn het trappenhuis en de functionele ruimten in de inkomtravee gesitueerd, terwijl de winkel-, leef- en slaapvertrekken in de bredere linkertravee zijn ondergebracht. Volgens het bouwplan omvat het gebouw een kelder, op de begane grond een woonruimte annex winkelruimte (apotheek), en op de verdiepingen twee identieke flats.

De kelder telt aan de straatzijde vier kolenkelders met bewaarde keldermonden, en verder een CV-, wijn- en drie kleine voorraadkelders. Op de begane grond wordt de enfilade van pronkkamer (voorkamer) en eetkamer, geflankeerd door de gemeenschappelijke hal met trappenhuis, een private hal, een compacte badkamer, en achteraan een keuken die net als de eetkamer uitgeeft op een betegelde koer en kleine tuin. De pronkkamer en eetkamer op parket worden gescheiden door een vijfledige beglaasde houten wand. Omdat de begane grond als apotheek zou worden ingericht, werd in die flat geen slaapkamer voorzien.

Vanuit de gemeenschappelijke traphal verlicht door een dakkoepel, worden de kelder en de flats op de verdiepingen ontsloten. De indeling van de flat op eerste en tweede verdieping is identiek: de woonkamer op parket en de keuken zijn aan de straatzijde gelegen, terwijl de twee slaapkamers zich achteraan bevinden, beide uitgevend op een klein overdekt terras. Een centrale gang, die de traphal en de achterliggende badkamer afzoomt, verbindt alle ruimten in de flat.

De oorspronkelijke apotheek wordt vandaag als appartement gebruikt, waardoor de plattegrond van de begane grond wellicht wijzigingen onderging.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier, 18#3296.
  • RATINCKX F. 1937: Adresboek Van Antwerpen, Antwerpen.

Auteurs: Van den Borne, Steven; Bisschops, Tim
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Meergezinswoning De Grave-Van Zoom [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302630 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.