Woonerf met 125 woningen, gerealiseerd tussen 1981 en 1986 door de sociale huisvestingsmaatschappij Heulse Heerd naar ontwerp van architect Jan Callewaert en stadsingenieur Fernand Van Walleghem. Plannen voor extra woningen en appartementen bleven onuitgevoerd.

Bouwgeschiedenis en situering

Eind jaren zeventig nam de sociale huisvestingsmaatschappij Heulse Heerd het initiatief voor een nieuwe wijk aan de Disgracht, aan de rand van de dorpskern van Heule, langs een steenweg tussen Heule en Kortrijk. Voorvechters waren schepen Omer Soubry en Georges Cattebeke, de toenmalige voorzitter van de maatschappij en burgemeester van Heule. Het ontwerp was van architect Jan Callewaert maar ook de toenmalige stadsingenieur van Kortrijk Fernand Van Walleghem werd betrokken.

Het structuurplan van de nieuwe woonwijk (gedateerd juli 1979) voorzag in 196 woningen maar hiervan werden er slechts 125 gerealiseerd in verschillende fasen tussen 1981 en 1986. Aannemers waren Volon uit Heule en, na diens faillissement, Rosselle uit Izegem. De plannen voor een appartementsgebouw in het oosten van de wijk (heden Disgracht 52-72, 53-71) werden begin 1982 nog goedgekeurd door het schepencollege maar bleven uiteindelijk onuitgevoerd.

Begin 21ste eeuw werden de overblijvende gronden volgebouwd met sociale woningen en appartementen die qua architectuur en aanlegplan niet aansluiten op de bouwfase van 1981-1986.

Typering en beschrijving

De wijk Disgracht is qua aanleg een voorbeeld van het woonerf dat vanaf eind jaren zeventig opgang maakte. Bij dit type wijk is de aanleg erop gericht om de circulatiefunctie van de wegen te combineren met het gebruik van de weg als sociale ruimte door niveauverschillen, bochten, versmallingen, groenaanleg en het ontbreken van een scheiding tussen rijbaan en trottoir. Bij de wijk Disgracht werd inderdaad vrij veel aandacht besteed aan de groenaanleg, met zowel semipublieke als private groenruimte en volkstuintjes, en een keuze voor streekgebonden bomen (gewone es) en gemengde hagen (gewone haagbeuk, hazelaar en liguster, taxus, gele kornoelje, rozen, sneeuwbal en Chinese kamperfoelie).

Net zoals de meeste woonerven is de wijk Disgracht een laagbouwwijk met grondgebonden woningen. Ze telt heel wat verschillende woningtypes wat aansluit bij de bedoeling om heel diverse bewoners aan te trekken: gezinnen, alleenstaanden, bejaarden en/of mindervaliden. Opvallend is dat alle huizen volgens de plannen beschikken over een spende (provisiekamer, indien op het gelijkvloers half ondergronds) en op de eerste verdieping over een kamer voor wassen, strijken en naaien. Aansluitend bij het concept van het woonerf (vermenging van voetgangers en autoverkeer) zijn de garages geïntegreerd bij de woningen, als aparte volumes aan de achterzijde van de private tuinen of onderaan de woningen (bel-etage).

Het exterieur sluit aan bij de hang naar geborgenheid, herkenbaarheid en individualiteit die heel wat sociale woningbouw uit deze periode kenmerkt: traditioneel ogend materiaalgebruik (baksteen en dakpannen), bijpassend silhouet (zadel- en lessenaarsdaken) en vrij gesloten maar gevarieerde straatwanden (door wisselende kroonlijsthoogtes, verspringende rooilijnen, afgeschuinde hoeken en inspringende inkomportalen).

Evaluatie

De wijk Disgracht heeft in de eerste plaats een stedenbouwkundige waarde als een geslaagd en voor Vlaanderen vrij grootschalig voorbeeld van een nieuw stedenbouwkundig type: het woonerf. Dit vertaalt zich met name in de circulatiepatronen (inclusief verharding) en de groenaanleg. Daarnaast heeft de wijk ook een architecturale waarde als voorbeeld van de typische architectuur uit die periode, gekenmerkt door een eenheid in schaal en materiaalgebruik, en een vormelijke verscheidenheid.