Het Wijnbrondal is een kronkeldal met steile hellingen. Het dal omvat een holle weg die vertrekt aan de voet van het domein van het kasteel van Linkebeek en langzaam stijgt in zuidoostelijke richting naar de Hollebeekstraat. De weg vormt daarbij de zuidwestelijke begrenzing van het kasteeldomein.

Fysische geografie

Topografie

Het Wijnbrondal, gelegen ten zuidoosten van Linkebeek, heeft verschillende uitgangen: de benedenuitgang nabij het centrum van Linkebeek aan de Kasteelstraat; de Kerkveldweg, een wegje dat vanaf het Wijnbrondal noordoostelijke loopt en uitkomt in de Kerkveldstraat en de trappen ongeveer halverwege die leiden naar het hoger gelegen plateau in de Villalaan. Voorbij de bron splitst het dal in twee delen: een smal, zeer steil pad gaat naar het zuidwesten en komt uit op het kruispunt van de Hollebeekstraat met het Bospad en de Grasmusdreef. De hoofdweg gaat voort tot op 't Holleken en vormt de bovenuitgang ter hoogte van Wouterbos.

De topografie in dit gebied is zeer onregelmatig. Het laagste punt (op circa 40 meter +Tweede Algmene Waterpassing) ligt in de meest noordelijke uitsprong van de vallei. Het hoogste punt (op circa 110 meter +TAW) is in het zuidoosten gesitueerd. Na de ontbossing van de regio werd het reliëf nog meer geaccentueerd door de afspoeling op de hellingen. Omwille van het heuvelrijke reliëf en de diepe insnijding van onder andere de Wijnborrebeek behoort het beschermde landschap tot het zogenaamde ‘Brabants Ardennenlandschap’. Landschappelijk is het Wijnbrondal een kronkeldal met steile hellingen en een steeds wisselend uitzicht, wat de esthetische waarde ervan verhoogt.

Een holle weg vertrekt aan de voet van het domein van het kasteel van Linkebeek en stijgt in zuidoostelijke richting naar de Hollebeekstraat van circa 55 meter +TAW naar circa 105 meter +TAW.

Geologie en bodem

Geologisch behoort het Wijnbrondal, doorsneden door de Wijnborrebeek, tot de typische insnijdingen in de volledige laag bleekgrijs, kalkhoudend zand met kiezel- en kalkzandsteenbanken van de Formatie van Brussel. De tertiaire formaties bestaan er uit een opeenvolging van mariene, subhorizontale lagen. De klei- en zandlagen van de Groep Ieper (Lid van Moen), die watervoerend zijn en het ontstaan geven aan talrijke bronnen en vijvers in de omgeving, komen voor in de laagste delen. Het grof zand van de Formatie van Brussel komt voor vanaf de hoogtelijn 75-80 meter en is vooral waarneembaar op de steile, naar het westen gerichte hellingen. De Formatie van Lede ten slotte komt voor op de hoogste toppen van circa 110 meter +TAW. Op het versneden tertiair oppervlak werd vooral tijdens de laatste ijstijden niveo-eolische leem afgezet.

Binnen het beschermde gebied komen volgende bodemtypes voor: droge zandbodems met onbepaald profiel (bodemtype Zbx) ter hoogte van de Wijnborrebeek en de holle weg ten noorden ervan, droge zandleembodems met textuur B horizont (bodemtype sLba) op de helling en droge leembodems zonder profiel (bodemtype Abp) onderaan de helling.

Het Wijnbrondal is ontstaan door erosie. Oorspronkelijk behoorden de dalen tot een begroeide heuvelflank. Deze werd veelvuldig bewandeld door omwonenden die water uit de aanwezige bron gingen halen en daarbij de begroeiing vertrapten. Bijgevolg werd het bodemmateriaal op de helling zeer gevoelig voor erosie door regenwater. De bron, die zich oorspronkelijk beneden aan de helling bevond (nabij de Kerkveldweg) heeft zich in deze helling teruggedrongen en versnelde daarvoor de dalvorming.

In het heuvelachtig westelijk gedeelte, op de zandontsluitingen van de Formatie van Brussel en op de steile naar het zuiden en het zuidwesten gerichte hellingen, zijn de gronden overdreven ontwaterd, waardoor het regenwater snel afgevoerd wordt naar de ondergrond. Boven het complex van de Groep Ieper ontstaan in het zand watervoerende lagen. Op de plaatsen waar deze lagen door het topografisch oppervlak worden aangesneden vormen zich bronniveaus. De valleigronden die in deze structuur zijn ingesneden zijn onvoldoende tot slecht gedraineerde gronden. Deze gronden worden beïnvloed door een grondwatertafel die op geringe diepte onder het oppervlak ligt.

Fauna en flora

Het Wijnbrondal wordt overwegend ingenomen door beukenbos (Fagus) met een beperkte struik- en kruidlaag. Voorkomende soorten zijn onder andere bosanemoon (Anemone nemorosa), narcis (Narcissus pseudonarcissus), sleutelbloem (Primula), wilgenroosje (Chamerion angustifolium), vlier (Sambucus) en klimop (Hedera helix). De Biologische Waarderingskaart vermeldt naast de aanwezigheid van zuur beukenbos ook het voorkomen van eiken-haagbeukenbos.

Het Wijnbrondal kan beschouwd worden als een vogelreservaat met soorten als boomleeuwerik, sperwer en boomklever.

Cultuurhistorisch landschap

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) zijn de nog bestaande holle wegen in het Wijnbrondal duidelijk herkenbaar als wegen. Het dal wordt ingenomen door bospercelen en landbouwgronden, al dan niet afgezoomd met een bomenrij. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) stelt de “Wijn Bron” voor omgeven door akkers en doorsneden door twee holle wegen.

Linkebeek is gekend om het Wijnbrondal, ook de ‘kunstenaarsvallei’ of de “Valléé des Artistes” genoemd. Op het einde van de 19de eeuw en vooral bij het begin van de 20ste eeuw, toen wandelaars massaal naar Linkebeek kwamen, was het Wijnbrondal, wellicht het meest geliefde en meest geportretteerde wandelpad van Linkebeek. Het Wijnbrondal vertrekt aan de voet van het domein van het in 1868 opgerichte kasteel van Linkebeek, dat zich in een vrij uitgestrekt park bevindt.