erfgoedobject

Duin- en polderlandschap

landschappelijk geheel
ID
301998
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301998

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het gebied omvat de duinstrook en het aansluitend poldergebied tussen de Zeedijk en de Nieuwpoortsesteenweg te Oostende. In de duinen bevinden zich nog restanten van bunkers uit de Eerste of Tweede Wereldoorlog.

Fysische geografie

Topografie

Binnen het blok gevormd door ten noorden de Zeedijk (kustweg Middelkerke - Oostende), ten oosten de Dorpsstraat, ten zuiden de Nieuwpoortsesteenweg en ten westen de E. De Smitlaan bevindt zich, het meest naar de zeereep toe, de circa 50 meter brede duinstrook; ten noordoosten aan de duinvoet bevindt zich de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk; ten zuiden van de duinen begint het polderlandschap. De duinstrook is volledig ingesloten tussen de bebouwing van Raversijde-Bad en Mariakerke-Bad.

Geologie en bodem

Volgens de tertiair-geologische kaart bestaat de ondergrond in dit gebied uit grijze tot groengrijze klei tot silt met dunne banken zand en silt van het Lid van Kortemark (eoceen, 53 tot 33,7 miljoen jaar geleden). De digitale bodemkaart geeft de duinstrook weer als hoge kustduin en kustduingrond. De hoge kustduinen bestaan voornamelijk uit matig fijn tot matig grof jong duinzand met een kalkgehalte van circa 5 tot 10 procent. Het gaat om droge tot zeer droge bodems. De bovengrond is licht humushoudend onder begroeiing. Dunne humeuze horizonten in het bodemprofiel wijzen op de aanwezigheid van oude begroeiingsoppervlakken die overstoven werden. De kustduingronden zijn overgangsgronden: het zijn al dan niet slibhoudende duinzandgronden rustend op polderafzettingen. Deze bodems hebben een verschillende profielopbouw met meestal ontkalkte bovenste horizonten.

Vegetatie

De successie van plantengemeenschappen heeft op het moment van de bescherming (1979) plaatselijk (vooral in het noordoosten) het climaxstadium bereikt, wat de ontwikkeling van boksdoornstruwelen inhoudt. Samen met vlier, fijne kervel en ijle dravik behoort dit struweel tot de associatie van duindoorn en vlier. De doornige en ondoordringbare ineengestrengelde hangende takken van de boksdoorn vormen een geschikte natuurlijke bescherming van de duinen.

Zoals in vele duingebieden zijn alle fysisch-chemische factoren hier aanwezig die kunnen aanleiding geven tot een volwaardige en typische duinenvegetatie. Volgende plantensoorten werden aangetroffen in de duinreep: zandmuur, jacobskruiskruid, schermhavikskruid, kleine klaver, pijlkruidkers, zandzegge, duizendguldenkruid, zandkool, kromhals, zeewinde, kruipend stalkruid, liguster, hertshoornweegbree, blaassilene, gewoon biggenkruid, biestarwegras, helm, kruipwilg, kraailook en vetmuur. Voornamelijk de associaties van het helmverbond (vooral op de meer aan accumulatie en erosie blootstaande duingedeelten) en van het duinviooltjesverbond (op de minder kalkrijke gedeelten) zijn goed ontwikkeld. Plaatselijk komen ook tot rust gekomen licht humeuze duingrasveldjes voor, met een merkbaar effect van de verdergaande uitloging op de vegetatiesamenstelling.

De Biologische Waarderingskaart (versie 2, 1997-2010) vermeldt de aanwezigheid van stuifduinen, droog duingrasland van kalkrijke milieus en duinstruweel in de duinstrook. Het polderlandschap ten zuiden omvat onder meer soortenrijk permanent cultuurgrasland, weiland met veel sloten en/of microreliëf, verruigd grasland en akkers.

Cultuurhistorie

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft het gebied weer als duinen met ten zuiden ervan een aansluitende strook grasland die overgaat in akkers. in het zuidoosten van het gebied is de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk met omringend kerkhof afgebeeld. Enkele losstaande gebouwen omgeven de kerk. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) stelt het gebied op eenzelfde manier voor.

De Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, ook gekend als het Duinenkerkje, is een georiënteerde hallenkerk teruggaand tot de 14de eeuw. Ten westen van de kerk is de omwalling van de verdwenen pastorie nog zichtbaar. Aan de zuidoostelijke hoek van het kerkhof, aan de Dorpsstraat, bevindt zich nog het laatst bewaarde zuidelijk georiënteerd witgeschilderd vissershuisje; gebouwd in 1822 voor de familie Corveleyn.

In de duinen bevinden zich twee bunkers. De restanten van de betonnen geschutsbedding zijn gelegen in de duinstrook op circa 150 meter ten westen van de kerk. Het is vooralsnog onduidelijk of de betonnen restanten uit de Eerste Wereldoorlog of uit de Tweede Wereldoorlog dateren. De betonnen bedding ligt in ieder geval exact op de locatie van de tweede linkse geschutsbedding van 'Batterij Cecilie' uit de Eerste Wereldoorlog. De betonnen militaire constructie bevindt zich in de duinen ter hoogte van de Pareloesterlaan. Het betreft een militaire constructie van Duitse makelij, hoogstwaarschijnlijk tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken, als onderdeel van 'Batterij Beseler'. Andere bronnen stellen dat deze betonnen bedding uit de Tweede Wereldoorlog stamt, als munitieopslagplaats voor een 8.8cm FlaK (luchtafweer). Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hier namelijk een batterij voor luchtafweergeschut gevestigd, een zogenaamde 'FlaK' van het steunpunt Boelcke.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW000356, Duin- en polderlandschap (VANWALLEGHEM R., 1979).

Auteurs: Decoodt, Hannelore; Delepiere, Anne Marie; Cox, Lise; Kerrinckx, Hans; Hooft, Elise; Callaert, Gonda; Vanwalleghem, R.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duin- en polderlandschap [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301998 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.