erfgoedobject

Steenkoolmijn van Zwartberg: Ingenieurs- en personeelswoningen

bouwkundig element
ID
301854
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301854

Juridische gevolgen

Beschrijving

De Marcel Habetslaan vormt de locatie van de reeds voor de Eerste Wereldoorlog aangevatte ingenieurs- en directeurswijk van de mijn van Zwartberg. De zeventien villa’s voor ingenieurs en kaderpersoneel kwamen gespreid tot stand, tot na de Tweede Wereldoorlog. Ze werden gebouwd in opdracht van mijn, meer bepaald de 'Société Anonyme pour l’exploitation de la concession charbonnière des Liégeois en Campine', die in 1906 was opgericht en waarvan de aandelen hoofdzakelijk in bezit waren van het bedrijf van J. Cockerill en van de Luikse mijnmaatschappijen 'Espérance et Bonne Fortune' en ‘Patience et Beaujonc’.

Inplanting en groenaanleg

De Marcel Habetslaan ontvouwt zich als een brede, monumentale as met een sterk groen karakter, die de voormalige mijn van Zwartberg scheidt van de aan de overzijde gelegen en door ruime tuinen omringde villa’s gebouwd voor het hoger kaderpersoneel. Alleen de directeurswoning, in een ruim park gelegen, ligt aan dezelfde kant als de mijn, wat een duidelijk statement vormt. De laan zelf heeft vijf rijen bomen: een dubbele rij van zomereik (Quercus robur), een dubbele rij Noorse esdoorn (Acer platanoides) en een enkele rij Amerikaanse eik (Quercus rubra). Aan de laanzijde zijn de villatuinen afgesloten door lage bakstenen muren met pilasters en houten hekken, geritmeerd door bakstenen hekpijlers met geprofileerde dekstenen. Deze afsluitingen zijn fragmentarisch bewaard.

Architectuur

De drie vroegste ingenieurswoningen die werden gebouwd langs deze laan dateren van voor de Eerste Wereldoorlog. Omstreeks 1912-1913 werden ze gebouwd samen met twee werkmanshuizen aan de overzijde van de laan, aansluitend bij de bediende-ingang tot de mijn. De werkmanshuizen werden gesloopt in 1922 en vormden de locatie van de nieuwe hoofdingang tot de mijnsite. De ingenieurswoningen bleven bewaard en werden tussen 1920 en 1957 uitgebreid tot een geheel van zo’n 17 woningen voor ingenieurs en hoger kaderpersoneel. Aan de zijde van de mijnsite werd omstreeks 1925 de villa van de directeur-gérant gebouwd. De nieuwe directieburelen van de mijn (nummer 7) doorbreken de homogeniteit van de rij personeelswoningen.

De woningen zijn opgevat als ruime, eventueel beschilderde, bakstenen villa’s en tweewoonsten, die stilistisch aansluiten bij de architectuurtendensen van de vroege 20ste eeuw en het interbellum. De oudste woningen sluiten aan bij de cottagestijl. Opvallend is het dynamisch volumespel van hun gevels met diverse uitbouwen en erkers, evenals de daken, namelijk afgewolfde schild- en zadeldaken geopend tot puntgevels, waarbij de bovenverdiepingen afgewerkt zijn met pseudo-vakwerk. Voornamelijk nummers 11 en 13 markeren zich omwille van hun hoge afwerkingsgraad en detaillering, het inpandig balkon onder de dakoverstek, verlevendigd met houten windborden, en de variatie in venstervormen. De overige woningen nemen in sommige gevallen elementen hiervan over (puntgevels, erkers en pseudo-vakwerk), maar inspireren zich hierbij ook op regionalistische stromingen of moderne invloeden uit het interbellum, zoals de art deco.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002421, Genk (Zwartberg): Directeurswoning Koolmijn (S.N., 2005).
  • DE MAEGD C. EN VAN DEN BOSSCHE H., 2006: Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Limburg. Deel 2: As, Beringen, Diepenbeek, Genk, Ham, Hasselt, Heusden-Zolder, Leopoldsburg, Lummen, Opglabbeek, Tessenderlo, Zonhoven, Zutendaal, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
  • KEUNEN P. 2010: Mijn cité. Met de mijncités naar de 21ste eeuw, Genk, 55.
  • SCHLUSMANS F. e.a. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6N1 (A-Ha), Brussel - Gent.
  • VAN DOORSELAER B. en De RYNCK P. (ed.) 2012: Mijnerfgoed in Limburg. Ondergronds verleden, bovengrondse toekomst. Van Beringen tot Eisden, s.l., 149-153.

Auteurs: De Maegd, Christiane; van den Bossche, Herman; Verhelst, Julie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Steenkoolmijn van Zwartberg

  • Is gerelateerd aan
    Steenkoolmijn van Zwartberg: Noorderwijk

  • Is gerelateerd aan
    Steenkoolmijn van Zwartberg: Zuiderwijk

  • Is deel van
    Marcel Habetslaan


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Steenkoolmijn van Zwartberg: Ingenieurs- en personeelswoningen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301854 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.