erfgoedobject

Duitse bunker vliegveld Gontrode

bouwkundig element
ID
301335
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301335

Juridische gevolgen

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, in een veld op 160 meter ten zuidwesten van de Kapellendries, ten zuiden van de Scheldeweg, op de Lembergse Kouter, tegen de grens met Lemberge (Merelbeke).

Historische beschrijving

Duitse bunker, opgetrokken bij een vliegveld dat hier tijdens de Eerste Wereldoorlog werd aangelegd.

Gent ontwikkelde zich in de loop van de oorlog tot een geschikte uitvalsbasis voor verkenningsvliegtuigen die luchtfoto’s maakten van het vijandelijke gebied. Later in de oorlog vertrokken vanuit deze regio ook bombardementsvliegtuigen richting Groot-Brittannië. Hiertoe werd het bestaande vliegveld van Sint-Denijs-Westrem uitgebreid. Daarnaast werden er vier bijkomende vliegvelden aangelegd, met name in Mariakerke, Oostakker, Gontrode en Scheldewindeke.

In Sint-Denijs-Westrem werden vliegtuigen voor andere vliegafdelingen geassembleerd, werd personeel opgeleid enzovoort. Er werden grote loodsen gebouwd, onder meer voor het herbergen van zeppelins, die er uiteindelijk nooit zouden gestationeerd worden. Deze loodsen werden echter al gauw door de geallieerden opgemerkt en gebombardeerd. Omwille van het constante gevaar voor geallieerde aanvallen, weken de zeppelins uit naar Gontrode.

In de loop van 1917 werden de vliegvelden van Sint-Denijs-Westrem, Mariakerke, Oostakker en Gontrode overgenomen door het 'Kampfgeschwader der Obersten Heeresleitung 3', ook wel het 'England Geschwader' genoemd, dat met bombardementsvliegtuigen van het type Gotha IV Groot-Brittannië onder vuur wilde nemen. Begin september 1917 werden de Gotha’s aangevuld met zogenaamde 'Riesenflugzeuge' van het type 'Staaken IV', grote vijfmotorige bombardementsvliegtuigen met een bemanning van acht personen. Voor dit type vliegtuigen legde men nog een bijkomend vliegveld aan in Scheldewindeke. Eind oktober 1918, toen de geallieerden Gent naderden, ontmantelden de Duitsers hun vliegvelden en infrastructuur.

Een compagnie van het Duitse tweede regiment 'Eisenbahn' startte met de aanleg van het vliegveld in Gontrode in november 1914. Opgeëiste burgers en Russische krijgsgevangenen werden bij de uitbouw van het vliegveld ingezet. Op en rond het vliegveld werd in de loop van de oorlogsjaren veel infrastructuur opgericht, waaronder barakken, een loods van ongeveer 180 meter lang en 65 meter breed voor een zeppelin, later ook gebruikt als onderkomen voor vliegtuigen, een kleinere loods voor een observatieballon, sporen voor de aanvoer van materiaal en munitie, een munitiedepot, verharde landingsbanen met bodemlampen, luchtafweergeschut, enzovoort.

Ook de drie bewaarde betonnen constructies maakten deel uit van de infrastructuur. De twee grote bunkers liggen op één lijn, met de toegangen naar elkaar gericht. Ze zijn zichtbaar op luchtfoto’s uit 1917. Ze lagen ten zuiden van de grote zeppelinloods ter hoogte van rangeersporen. Tussen beide bunkers lagen langwerpige structuren. Wellicht gaat het om barakken.

Het vliegveld werd meermaals door Franse en Britse vliegtuigen gebombardeerd, waardoor een deel van de vliegtuigen en diensten werden overgebracht naar Scheldewindeke. In oktober 1918 werd het vliegveld ontruimd. De infrastructuur werd voor een groot deel gesloopt in de jaren 1920. In mei 1940 werd het voormalige vliegveld van Gontrode nog één keer gebruikt, als landingsbaan voor een groep Messerschmits.

De bunker fungeert nu als schuilplaats voor vleermuizen en is hierdoor afgesloten.

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, met een nagenoeg vierkante plattegrond op het uitspringende toegangsgedeelte aan noordoostelijke zijde na. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De constructie is onder aarde gebracht. Op de dakranden zijn sporen van teer te zien.

De toegang is breed en wordt bijkomend beschermd door twee schuinaflopende scherfmuren. Bovenaan de linkse scherfmuur is ter hoogte van de toegang een gebogen uitsparing te zien.

Via een toegangssas wordt de grote binnenruimte bereikt. Deze wordt ondersteund door één grote en twee kleinere rechthoekige pilaren.

In de zuidwestelijke zijde zit een ronde opening. In de binnenmuren zitten ijzers verankerd. Deze muur meet ongeveer 50 centimeter. Vóór de toegang liggen betonblokken, waaronder één met een ijzeren ring. Het is niet duidelijk of deze van deze bunker afkomstig zijn.

  • ANTHEUNIS G. & LALEMAN M.C. 2007: Materiële oorlogsbronnen in Gent in: CHARLES L. (red.), Buskruit en Sauerkraut. Oorlogsbronnen in De Zwarte Doos (20ste eeuw), Gent, 103-166.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker vliegveld Gontrode [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301335 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.