erfgoedobject

Wulgenbroeken en omgeving kasteeldomein Schoonhove

landschappelijk geheel
ID
300394
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300394

Juridische gevolgen

Beschrijving

Dit gebied bestaat fysisch-geografisch uit de beekvallei van de Lijsterbeek en de aangrenzende hoger gelegen zandige valleiranden. De overgang tussen overstroombare vallei en omliggend hoger gelegen gebied is zeer goed herkenbaar: op korte afstand wordt redelijk hoogteverschil overbrugd. De valleigronden bestaan uit zeer natte bodems met een kleiige tot zandlemige bodemtextuur. Sporadisch komt het gebied bij hevige neerslag gedeeltelijk onder water te staan, en gedurende het winterseizoen staat het grondwater dichtbij het maaiveldniveau. Om die redenen zijn de meeste gronden in gebruik als grasland, met uitzondering van de bossen en parkbossen rond het kasteel van Schoonhove, en van enkele akkerlanden in het zuiden die al een iets hogere ligging kennen (in de omgeving van hoeve Goed Ter Elst).

Het perceelspatroon is gestructureerd door de loop van Lijsterbeek, waarbij de perceelsgrenzen hetzij loodrecht op, of parallel met, deze waterloop georiënteerd zijn. Een netwerk van grachten en beken, soms geaccentueerd door rietkragen, vormt de eigenlijke begrenzing van de percelen. In de Wulgenbroeken ten noorden van de spoorlijn Brugge-Lichtervelde markeren knotbomen de loop van de Lijsterbeek. Conform de historische situatie is er in de kern van dit graslandcomplex geen aaneengesloten netwerk van perceeslrandbegroeiing, maar zijn er veeleer verspreide lijnvormige knotbomenrijen. Deze zone wordt gekenmerkt door een grote openheid met filterende werking door lineaire beplantingen. Aan de randen en de overgang naar hoger gelegen gebieden, treffen we meer perceelsrandbegroeiing aan. Ten zuiden van het kasteeldomein Schoonhove kennen de bodems een iets drogere conditie en treffen we ook akkerlandpercelen aan, maar met nog steeds een groot aandeel graslanden, vaak omzoomd door knotbomen. In de omgeving van hoeve "Goed ter Elst" markeren enkele dreven de perceelsgrenzen, zij vormen tevens de ontsluiting van de landbouwpercelen.

De aangrenzende hoger gelegen gronden buiten de eigenlijke vallei bestaan voornamelijk uit zandige sedimenten die veel drogere bodemcondities hebben en een stabielere basis vormen voor bebouwing. Het is dan ook niet toevallig hier dat men wegen en bebouwing aantreft.

Langs de Boudewijnlaan liggen het kasteeldomein Schoonhove, hoeve Rustenburg, en hoeve Goed Ter Elst. Ook treffen we er nog enkele kleinere hoeves en woningen aan die een intrinsieke bouwhistorische waarde hebben. Rondom deze hoeves bevinden zich boomgaarden, met hoogstam maar ook laagstam, bestaande uit diverse soorten fruitbomen en notelaars. Het erf wordt gescheiden van de weg door middel van een haag, bestaande uit soorten zoals hulst en taxus. Uniforme hulst- en taxushagen waren traditioneel gezien een statussymbool voor de bewoners. Deze bebouwing, gelegen op de overgang hoog-laag, vormt de getuige van de landschappelijke ontwikkeling en ontginning van het gebied.

Het kasteeldomein Schoonhove bestaat uit verschillende elementen; een kasteel en bijgebouwen, een oranjerie, een moestuin met muur, park, bos,… Het kasteel was in de 17de eeuw een omwalde hofstede. Het huidige kasteel werd in de 18de eeuw gebouwd in classicistische stijl maar werd in de 19de eeuw vergebouwd tot zijn huidige vorm. Eerst lag er een gracht rond het kasteel, die later deels werd verruimd tot de huidige vijver. In de 20ste eeuw werd het kasteel niet langer permanent bewoond maar verhuurd aan het Bisdom Brugge. Het zal dan langzaam vervallen, maar in de jaren 1980 werd het gerestaureerd en weer permanent bewoond. Het omringende park vormt het groene kader, aangelegd volgens de landschappelijke stijl. Kenmerkende structuren en elementen zijn open graslandruimtes met grillige contouren, dreven en gesloten bosgedeelten, waarin nog diverse beheersvormen aanwezig zijn (hakhout, middelhout, hooghout); er is ook een ijskelder aanwezig. In het park zijn een aantal opvallende bomen aanwezig zoals knoteiken, maar ook haagbeuken en lindes op kruisingen van dreven en paden. De oranjerie werd gebouwd in 1863 en gerestaureerd in 1990. Vanuit de oranjerie vertrekt een dreef in lindebomen naar de Gaston Roelandtsstraat, aangelegd eind 18de - begin 19de eeuw horend bij de parkaanleg. Ten zuiden van dit kasteeldomein loopt de Dalebeek.

Hoeve Rustenburg en omgeving is een beschermd stads- en dorpsgezicht. De datering van de hoeve klimt zeker op tot 1650-1651 maar werd in de jaren 1980 ingrijpend verbouwd. Oorspronkelijk was het een hoeve met losse bestanddelen, maar het evolueerde naar een meer gesloten situatie. De hoeve speelde in de ontginning van de omliggende gronden een belangrijke rol.

Goed ter Elst werd voor het eerst vermeld in 1237. De benaming verwijst naar elzenbos, dat mogelijk in de Wulgenbroeken voorkwam voordat het ontgonnen werd. Deze omwalde hoeve was een van de grootste van de heerlijkheid Oostkamp en speelde een belangrijke rol bij de ontginning van de omgeving. De hoevegebouwen dateren van de 17de, 18de en 19de eeuw. Vanuit de site liepen dreven de omgeving in. Twee welkomstbomen (Linde) markeren de erftoegang.

In de zuidpunt van het gebied is kasteel Macieberg gelegen waarvan de naam verwijst naar een wijk van Oostkamp (1547-48). In de 17de eeuw was hier reeds een buitengoed gelegen. Op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) staat het kasteel en zijn achterliggende park in geometrische stijl weergegeven. De dreef die het kasteel verbond met het dorp Oostkamp is ook goed zichtbaar op de kaart. Momenteel is deze dreef in Linde nog voor een deel aanwezig, echter niet meer in gebruik of onderhouden en daardoor dichtgegroeid. Het huidige gebouw dateert uit 1906 maar het kasteel werd in 1939 uitgebreid. In deze laatste periode werd het park qua oppervlakte verdubbeld en werd een broeikas gebouwd. Het kasteel verviel in de periode daarna en werd in 2000 verbouwd tot school.

Langs de Heidelbergstraat treffen we de hoeve Stokveld aan. De oudste vermelding van deze hoeve is uit 1301. Zeker tot in de 15de eeuw was de hofstede eigendom van het geslacht Van Stockvelde. Door zijn merkwaardige architectuur (1778), de hogere ligging ten aanzien van de vallei zelf en het aantal bouwlagen is de hoeve een zeer beeldbepalend gebouw in de omgeving.

Ten zuiden wordt het gebied begrensd door de Loppemsestraat die visueel sterk begrenzend is door de dreefbeplanting.

  • ZWAENEPOEL A., 2005: Inventarisatie van traditionele hagen als leidraad voor natuur- en landschapsbehoud en –herstel in West-Vlaanderen. WVI, in opdracht van de provincie West-Vlaanderen, 339.
 

Auteurs: Heyn, Moira; de Haan, Aukje; Deventer, Wouter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wulgenbroeken en omgeving kasteeldomein Schoonhove [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300394 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.