erfgoedobject

Modernistisch appartementsgebouw

bouwkundig element
ID
300245
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300245

Juridische gevolgen

Beschrijving

Appartementsgebouw in academisch modernisme, naar een ontwerp door de architect Jan Vanhoenacker uit 1935. Opdrachtgever was de nv Société Immobilière pour l’Exploitation d’Immeubles Commerciaux (S.I.M.E.I.C.), een vastgoedmaatschappij vertegenwoordigd door Henri Gylsen. Het betreft vermoedelijk de van origine Deense reder Henri Martin Gylsen (Antwerpen, 1874-Antwerpen, 1953), in 1910 medeoprichter met Arthur Brijs (Oordegem, 1878-Amsterdam, 1924) van de Scheepvaartmaatschappij Gylsen, die in 1916 opging in de Lloyd Royal Belge. In dat geval zou de link tussen architect en bouwheer Gylsen’s schoonzoon minister Gustave Charles Sap kunnen zijn, medeoprichter en hoofdaandeelhouder van de Algemeene Bankvereeniging, de opdrachtgever van Vanhoenacker’s belangrijkste realisatie, de Boerentoren. Het complex, waarvan het programma twee winkels met woonst, veertien appartementen en een conciërgewoning omvatte, verving een herenhuis van omstreeks 1870, waarvan het koetshuis achteraan op het perceel werd omgevormd tot garage. Na het verkrijgen van de bouwvergunning in februari 1936, werden de bouw eind dat jaar of begin 1937 voltooid.

Het appartementsgebouw S.I.M.E.I.C. behoort tot het latere oeuvre van Jan Vanhoenacker, ontstaan na de periode waarin hij geassocieerd was met John Van Beurden en Jos Smolderen. Samen of in wisselende combinaties brachten de drie architecten vanaf 1920 tot begin jaren 1930 een reeks opmerkelijke bouwprojecten tot stand in Antwerpen, met als uitschieters de Boerentoren en het Century Hotel aan de De Keyserlei. Actief sinds 1900, lag het zwaartepunt van Vanhoenackers productie vóór de Eerste Wereldoorlog echter in zijn geboortestad Kortrijk, waar hij onder meer tekende voor de Stadsschouwburg in neo-Vlaamserenaissance-stijl. De Beurs voor Diamanthandel in de Pelikaanstraat, een monumentaal complex in beaux-artsstijl dat hij samen met Van Beurden ontwierp, geldt als zijn eerste belangrijke realisatie in Antwerpen. Het "Century Tourist" bank- en hotelcomplex in de Pelikaanstraat, staat aan het begin van de evolutie richting behoudend modernisme, die Vanhoenacker omstreeks 1930 zou inzetten.

Het complex met een gevelbreedte van 15,25 m, omvat acht bouwlagen onder een plat dak. Opgetrokken met een skeletstructuur uit gewapend beton en baksteenmetselwerk, rustend of een paalfundering, heeft het gevelfront een parement uit blauwe hardsteen voor de pui en witte natuursteen voor de bovenbouw. Horizontaal is de opstand volgens een klassiek drieledig schema opgebouwd uit de pui, de hoofdverdiepingen afgewerkt door een blinde borstwering die als hoofdgestel fungeert, en de terugwijkende attiekverdieping. Hoog oprijzend, beantwoorden bovenbouw en attiek aan een rasterstructuur met een nadrukkelijk verticaal ritme, waarbij de traveeën door oplopende ribben tot vier hoofdgeledingen worden gekoppeld. Twee winkelpuien met zij-ingang flankeren het brede hoofdportaal, met een smeedijzeren vleugeldeur vervaardigd door het atelier J. Gowie uit Berchem (merkplaatje). Van de winkelpuien is enkel de rechter intact, inclusief het houten schrijnwerk. Het oorspronkelijk horizontaal opgedeelde houten vensterschrijnwerk (type guillotineramen?), is wellicht op één appartement na vernieuwd.

De rechthoekige plattegrond vormt een volledig gesloten blok, rond een centraal lichthof, in de lengte opgedeeld in twee identieke, gespiegelde appartementen per verdieping, ontsloten door de centraal ingeplante traphal met lift. Een suite van salon en eetkamer beslaat over de volledige breedte de voorbouw, met aan de overzijde van de hall bij het lichthof de keuken met terras. Verbonden door de nachthal, bevinden de drie slaapkamers en de badkamer zich in de L-vormige achtervleugel. De flats op de zevende verdieping beschikken over een terras; ondergronds bevinden zich de conciërgewoning en de individuele kelders van winkels en appartementen.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 18#4194.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Lift

De personenlift in de centraal ingeplante traphal bevindt zich in een open schacht die met stalen traliewerk is afgeschermd. De lift, omstreeks 1936 door de Luikse constructeur Jaspar gebouwd voor zes personen (nominale last 480 kg), ontsluit de acht bouwlagen van het appartementsgebouw. De acht bordesdeuren zijn stalen vouwdeuren. De bijhorende oproepknop vermeldt de firmanaam ‘Jaspar’. De liftkooi met metalen ophangsysteem bestaat uit houten paneelwanden met omlijste glasramen en een houten plafond met centraal verlichtingselement. Tegen de achterwand hangt een spiegel. Een stalen vouwdeur sluit als kooideur de lift af. Het bedieningspaneel in de liftkooi is gemerkt met de firmanaam ‘Jaspar’. De oude aandrijving in de machinekamer werd in 2015 vervangen.

  • Informatie verkregen van de syndicus (19 augustus 2021).
Auteurs: Becuwe, Frank
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Modernistisch appartementsgebouw [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300245 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.