erfgoedobject

Appartementsgebouw in art-decostijl

bouwkundig element
ID
300223
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300223

Juridische gevolgen

Beschrijving

Appartementsgebouw in zakelijke art-decostijl, naar ontwerp door de architecten Raymond Ceurvorst en Cornelius Sol uit 1931 (zie bronzen naamplaat). Opdrachtgever was Theodoor Jacobs, afgevaardigd beheerder van de Naamloze Maatschappij Etablissements Th. Jacobs, enig concessiehouder voor België en Luxemburg van de Nederlandse firma Berkel, met bijhuizen in Brussel en Luik. Berkel, de allereerste producent van snijmachines voor vleeswaren, werd in 1898 te Rotterdam opgericht door de slager Wilhelmus Adrianus Van Berkel (1869-1952), uitvinder en patenthouder van de vleessnijmachine. Het bedrijf kende nog vóór de Eerste Wereldoorlog een wereldwijde expansie, en breidde zijn activiteiten vervolgens uit naar de productie van weegschalen. Het nieuwbouwproject van de Etablissements Th. Jacobs, dat aansloot op een bestaande garage en werkplaats, herbergde de toonzaal met kantoren van de firma op de begane grond, en vier ruime appartementen op de verdiepingen. Jacobs had in 1913 al een eerste keer beroep gedaan op Sol voor de bouw van twee gekoppelde rijhuizen aan de Eglantierlaan, in de Nieuw-Parkwijk “Den Brandt”.

Raymond Ceurvorst wiens loopbaan kort na de Eerste Wereldoorlog van start was gegaan, en de Nederlander Cornelius Sol die zich omstreeks 1910 als architect te Lier had gevestigd, waren slechts een vijftal jaar geassocieerd, van 1929 tot 1933. Als hun belangrijkste gezamenlijke realisatie geldt de monumentale eenheidsbebouwing van winkels, kantoren en woningen op het Gemeenteplein te Mortsel, een opdracht die hen als laureaat van een architectuurwedstrijd was toegewezen. In Antwerpen tekenden zij onder meer voor de verbouwde Citroëngarage Helsmoortel Generaal Lemanstraat 47, de verdwenen bioscoop Théâtre de l’Avenue Frankrijklei 48, het nog bestaande café Hulstkamp De Keyserlei 23, en voor het interieur van de ‘rookzaal’ in het paviljoen De Decoratieve Kunsten op de Wereldtentoonstelling van 1930. Tijdens de jaren 1920 ontwikkelde Ceurvorst een veeleer conventionele art deco, daar waar Sol zich vooral onderscheidde in de wederopbouw van Lier. Waar de historiserende vormgeving van het Gemeenteplein te Mortsel beide invloeden nog leek te vermengen, kondigde het verzakelijkte baksteenidioom van het appartementsgebouw Jacobs de nieuwe richting aan waarin de architectuur van beide architecten in de loop van de jaren 1930 zou evolueren.

Met een gevelbreedte van drie traveeën omvat het gebouw vijf bouwlagen onder een plat dak. Het gevelfront heeft een parement uit zwart geaderd marmer voor de volkomen vlakke pui, en gele baksteen van het type Belvédère voor de plastisch behandelde bovenbouw, met gebruik van zwart bouwkeramiek voor de lekdrempels en dekstenen. Het metselwerk ontleent zijn expressie aan de strakke belijning door typische Dudokvoegen - dieperliggende lintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen, met als contrast in rollagen gemetselde of gecementeerde velden, en stroken uitstekende koppen. Axiaal symmetrisch van opzet en geritmeerd door polygonale pilasters, legt de compositie de klemtoon op de hoger doorgetrokken middentravee, die over drie bouwlagen wordt gemarkeerd door oplopende, driezijdige erkers. Verder is de opstand opgebouwd uit regelmatige registers van brede raampartijen. Het stalen schrijnwerk van de winkelpui met verdiept portaal en de bovenvensters met liggende roeden is bewaard, evenals de decoratieve smeedijzeren deur van het privéportaal. De garagepoort is vernieuwd.

De L-vormige plattegrond wordt op de begane grond ingenomen door de ruime toonzaal met drie achterliggende kantoren, links geflankeerd door de doorrij naar de garage, en rechts door de gemeenschappelijke inkom- en traphal met lift van de appartementen. Deze laatste beslaan telkens een volledige verdieping, met aan straatzijde de suite van salon en eetkamer, geflankeerd door de grote slaapkamer. Parallel hiermee strekken zich aan de binnenplaats de hal met vestiaire en toilet, twee kinderkamers en de badkamer uit; de keuken met terras en de meidenkamer bevinden zich in de achterbouw. De kleurrijke cementtegelvloer met repetitief patroon van de toonzaal bleef behouden.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1931#39245.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Appartementsgebouw in art-decostijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300223 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.