erfgoedobject

Heilig Hartkerk

bouwkundig element
ID
29915
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/29915

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Heilig Hartkerk
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Neogotische, voormalige jezuïetenkerk; sinds 1979 niet meer gebruikt voor eredienst en sedert 1990 ontwijd en sinds 1994 in gebruik als evenementenhal. Driebeukige, georinteerde kruiskerk van het basilicale type; volledig ingebouwd door aanpalende huizen aan de Vlaming-, Spanjaard-, Kipstraat en Korte Winkel.

1878: na aankoop van enkele huizen, start van de bouw van de kerk naar ontwerp van architect L. Pavot (Brugge) als onderdeel van het jezuïetenklooster aan de Korte Winkel (1874). De architect poogt permanent het door de superior voorgestelde bouwschema met een rationeel gevatte neogotische architectuur te verzoenen - onder meer door het zichtbaar laten van de structurele elementen -, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de streng archeologische opvattingen van de Bethune.

1885: wijding van de kerk door Mgr. Faict aan het Heilig Hart, Heilige Ignatius en Heilige Franciscus Xaverius.

1901: polychromeren van de kerk. 1903: toevoegen van de torenspits. 1990: de jezuïeten verkopen de kerk en houden vanaf dan hun eredienst in de vernieuwde kapel in de Korte Winkel.

1994: ingebruikname als evenementenhal.

De plattegrond ontvouwt: portaal van een halve travee, links geflankeerd door toren en rechts door analoge travee; tussen portaal en zijtravee, ingesloten trappen naar orgeltribune; schip van vier traveeën, breder pseudo-transept, recht afgesloten hoofdkoor van twee traveeën en soortgelijke zijkoren van één travee; zijbeuken met ingebouwde biechtstoelen. Koor ingebouwd door kleine ruimten onder meer sacristie.

Materialen. Voornamelijk baksteenbouw, gecombineerd met arduin zowel voor interieur en exterieur, als voor de (nu verdwenen) gebeeldhouwde elementen. Geheel onder zadel- en lessenaarsdaken (daktegels).

Westgevel asymmetrisch opgebouwd door plaatsing van de toren ten noorden. Horizontaal geleed door middel van arduinen plint, kordon vormende lekdrempels. Puntgevel geflankeerd door speklagen belijnde hoeksteunberen, ten zuiden uitlopend op pinakel en ten noorden tevens dienend als steunbeer voor de toren. Geprofileerd spitsboogportaal met flankerende zuiltjes onder driehoekige, risalietvormende wimberg. Rechthoekige houten poort met versierde naald onder meer voorzien van een baldakijn met Heilig Hartbeeld; ingeschreven vierlob in het vlakke boogveld. Bovenvenster opgenomen in een grote spitsboognis en opgevat als gekoppelde lancetvensters onder een oculus met vijflobtracering. Spitsbogig zoldervenster op kordon. Spitsbogige tweelichten in de zijtraveeën, ten noorden uitlopend in de vierkante toren met vier geledingen achtereenvolgens gemarkeerd door gekoppelde spitsboogvensters, ijzeren balustrade op uitkraging met consoles, beglaasde lichtgleuven en gekoppelde spitsbogige galmgaten in de meer opengewerkte en versierde klokkenverdieping. Tentdak bekroond met kruisbeeld en neogotische dakkapellen met luik.

Zijgevels. Aan westzijde doorbroken door gekoppelde spitsboogvensters. Ritmerende luchtbogen met lancetvensters en oculi. Kroonlijst op klossen en fries met steigergaten. Spitsboogvensters in de transeptgevels. Koorgevel, gezien van kloostertuin: twee bouwlagen en geschoord door versneden steunberen; op begane grond, spitsboognissen waarin telkens rechthoekig en segmentboogvenster; verdiepingen met spitsboognissen ingeschreven in spitsboog van metselwerk en in topstuk, steigergaten en spitsboognissen met rechthoekige openingen.

Interieur. Schip met rijzige, tweeledige opstand. Geprofileerde spitsboogarcade op zuilen met versierde knoppenkapiteel en octagonale basis; onderaan afgelijnde lichtbeuk geritmeerd door de drieledige schalken aanzettend op de dekplaat van de vermelde zuilen en voorzien van kapiteeltjes die de stenen ribben en gordelbogen van het kruisribgewelf opvangen; spitsbogige muraalbogen met ingeschreven gekoppelde lancetvensters onder een groot oculus. Rechte koorafsluiting, geaccentueerd door spitsbogige muraalbogen die doorlopen in schalken; in koormuur, geprofileerde spitsboognis met flankerende zuiltjes. Wit en zwart marmeren vloeren met geometrische patronen.

Mobilair. Met uitzondering van enkele vaste altaren is al het mobilair verkocht en verspreid geraakt. Voor de stoffering van interieur werd inspiratie gezocht in iconografisch programma uitgewerkt door de jezuïeten zelf en waarin devotie van het Heilig Hart, de jezuïetenorde en hun belangrijkste heiligen zoals Ignatius de Loyola en Franciscus Xaverius centraal staan. Zowel hoofd- als zij- en transeptaltaren vervaardigd door M. Zens, in zijaltaren met ingewerkte schilderijen op koper van de school van H. Leys. Voorts panelen van T. Lybaert en E. Wante. Glasramen van de ateliers van S. Coucke, L. Grossé de Herde en Vincent.

  • Dienst Monumentenzorg en Stadsvernieuwing Brugge, Nota, 3 november 1992.
  • BEERNAERT B., ESTHER J., De neogotiek te Brugge. Snelinventaris, 1979, p. 3-4.
  • BEERNAERT B., Open Monumentendag. Negentiende-eeuwse architectuur in de binnenstad, Brugge, 1990, nr. 17.
  • BROUWERS S., De Jezuiëten te Brugge, 1570-1773; 1840-heden, Mechelen 1986, p. 334-339.
  • ESTHER J., Heilig-Hartkerk bedreigd, in Brugs Ommeland, XIX, 1979, nr. 3, p. 224-225.
  • RYCKAERT M., Brugge, Historische stedenatlas van België, Brussel, 1991, p. 211.
  • VAN CLEVEN J., De H.Hartkerk van de Brugse Jezuïeten door architect L. Pavot, in Vlaanderen, Herwaardering van de Neogotiek, XXIX, 1980, p. 31-32.

Bron: GILTÉ S. & VANWALLEGHEM A. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Brugge, Oudste kern, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 18nA Noord, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Jezuïetenklooster

  • Is deel van
    Vlamingstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Heilig Hartkerk [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/29915 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.