erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Salvator

bouwkundig element
ID
2528
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2528

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde, neogotische kruisbasiliek, gelegen op een driehoekig plein; eertijds met kerkhof aan noordzijde, ingewijd op 14 december 1780, heden vervangen door groenaanplanting met enkele bewaarde grafmonumenten en inplanting van een monument voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog.

HISTORIEK

Vermits Booischot tot 1836 een landelijk gehucht was van Heist, was het op kerkelijk gebied afhankelijk van de Sint-Lambertusparochie en bezat het geen eigen kerk; in 1410 werd er wel een kapel opgericht, verheven tot kapelanie met beperkte rechten in 1418. De geleidelijk aanzienlijke bevolkingsaangroei leidde in de loop van de 17de eeuw tot de herhaaldelijke vraag om de oprichting van een parochie; deze aanvraag bleef echter zonder gevolg; de kapel mocht evenwel worden vergroot, wat zou gebeurd zijn in 1666.

In 1800 werd Booischot erkend als succursale of hulpkerk; de kleine kapel was volledig ontoereikend geworden en werd vergroot volgens het ontwerp van Jozef-Karel della Faille de Leverghem in 1816-1817.

In 1856 uiteindelijk gesloopt en vervangen door het huidige neogotische bedehuis naar ontwerp van de provinciale architect J. Schadde; hoewel het in eerste instantie slechts de bedoeling was de oude kapel te herstellen en te vergroten met behoud van toren en koor, bleven van de oude constructie geen zichtbare resten bewaard. Volgens het bestek bleven de muren van de middenbeuk gedeeltelijk bewaard. Na de voltooiing van het schip bleek er een discrepantie te bestaan met de oude delen, zodat ook deze vervangen werden. De totale afwerking werd voltooid in 1863.

BESCHRIJVING

De plattegrond ontvouwt een driebeukig schip van vijf traveeën met uitspringende vierkante westtoren, een niet uitspringend transept van één travee met vlakke sluiting en een koor van drie rechte traveeën met vijfzijdige sluiting, tussen rechthoekige zijkapellen en rechthoekige sacristieën. Opgetrokken uit baksteen met sporadische verwerking van natuursteen, onder gecombineerde leien zadel- en lessenaarsdaken.

Slank aandoende westtoren van vijf geledingen op witstenen plint, onder leien naaldspits; vrij opengewerkte muurpartijen, gemarkeerd door monumentale, versneden hoeksteunberen. Sobere spitsboogpoort met hogerop spitsboogvenster met drie lancetbogen, beide onder arduinen druiplijst. Rechts van de ingang gedenkplaat verwijzend naar 1860, het jaar van de inwijding, en architect J. Schadde. Derde geleding gemarkeerd door drie lancetboognisjes met boven elkaar geplaatste, uitgespaarde spitsboogjes. Ter hoogte van de smallere vierde geleding met klokkenkamer en galmgaten, gaat de vierkante torenbasis over in een octogonale bovenbouw, die door middel van rijzige puntgeveltjes spontaan overvloeit in de achtzijdige spits. Flankerende voormalige doopkapel (zuid) en bergruimte (noord).

Schip geritmeerd door versneden steunberen, waartussen spitsboogvensters; decoratieve baksteenfries als gevelbeëindiging; als haakse kapellen uitgewerkte westtravee, met bijkomende puntgevel aan westzijde. Het transept, zijkapellen en rijzig koor vertonen een gelijkaardig neogotisch uitzicht met versneden steunberen, een aflijnende baksteenfries en spitsbogige muuropeningen met tracering van baksteen.

Interieur

Bepleisterd en beschilderd interieur met spitsboogarcade op zuilen met bladwerkkapiteel; kruisribgewelven in middenbeuk en transept, kruisgewelven in de zijbeuken en straalgewelf in het koor; ribben opgevangen door bladwerkconsoles.

Mobilair

Schilderijen: Heilige Franciscus van Assisi ontvangt Jezuskind, School Gaspar de Crayer, 17de eeuw; Heilige Johannes Evangelist, Heilige Lucas Evangelist, Vlaamse School, 17de eeuw; Tenhemelopneming van Maria, Heilige Familie en Heilige Anna, Vlaamse School, 18de eeuw.

Beeldhouwwerk: De marteling van de Heilige Appolonia, reliëf boven de ingang, L. Mortelmans, 1865.

Meubilair: sober neogotisch hoofdaltaar van witsteen; retabelaltaren in zijkapellen, eik, circa 1860; neogotisch koorgestoelte; communiebank, eik, eerste helft van de 18de eeuw; laat-barokke biechtstoel, eik, begin 18de eeuw; twee neogotische biechtstoelen, eik, circa 1860; indrukwekkende neogotische orgelkast, orgel van Fr. Lorel (Mechelen), derde kwart van de 19de eeuw; obiitborden uit de periode 1688-1963.

Rondom de kerk of ingemetst in de kerkmuren: diverse, voornamelijk 19de-eeuwse grafstenen van vooraanstaanden, verwijzend naar het voormalige kerkhof rondom de kerk.

Ten noorden grafmonument van de familie della Faille de Leverghem, toenmalige eigenaars van kasteel "Ter Laken", met inbegrip van de boswachter, rentmeester en dienstmeid.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, cel Monumenten en Landschappen Brussel, Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, plannen Sint-Salvatorkerk te Booischot.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische Bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Heist-op-den-Berg, Brussel, 1973, p. 17-19.
  • MEUL V., Jozef Schadde (1818-1894). Provinciale architect van het arrondissement Mechelen van 1853 tot 1869, (Licentiaatsthesis KUL, 1992, p. 182-189).
  • WELTERS P., Beknopt overzicht van de kerken van Heist-op-den-Berg, Heist-op-den-Berg, 1992, p. 20-21.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kantons Duffel - Heist-op-den-Berg, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Salvator [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2528 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.