erfgoedobject

Hoeve Onledegoed

bouwkundig element
ID
23426
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23426

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Onledegoed
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Zogenaamd "Onledegoed" op de grens van Beveren en Gits. Historische hoeve aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) en de Atlas der Buurtwegen (1846); foncier van de heerlijkheid Onlede. Pastoor Sweerts van Gits liet in 1761 een "plan ofte Caerte figurative (met bijgaande beschrijving) der Edificien staende op de hofstede, ghenaemt het Onledegoet..." opmaken door landmeter C.P. van Roosbeke om te bewijzen dat een deel van het foncier ressorteerde onder zijn parochie. Dit plan toont een site met dubbele omwalling en twee motes, onder meer "de mote van Zuyden het woonhuys alwaer voortyts het Casteel van Onlede opghestaen heeft, ende bewoont geweest door d'heeren der Selve heerl(ijkhede)...". Vier gebouwen zijn in opstand getekend: "de Scheure Koystallen Schapstallen", het boerenhuis met hoogkamer en keukens (sic) en rechts aanleunende paardenstal onder lessenaarsdak, "het Swyns ende waegen Kot" (eenbeukig, te midden het erf) en "het Ovenbeur", met aanduiding van ligging in de parochie Beveren of Gits. De aangeduide ligging van de schuur- en stalvleugel, het boerenhuis en de twee erftoegangen komt grosso modo overeen met de huidige opstelling. Een onlangs afgebroken dienstgebouw lag blijkens het kadasterplan en een foto (1994) op de plaats van het bakhuis van 1761. Volgens de kaart houten plankenbeschieting voor schuur- en stalvleugel, en vakwerk voor het boerenhuis en baksteen voor de "Nieuwe Keucken, nu cedert twee à drie jaeren aenden huyse Nieuwe gabauwt..."; strodaken met uitzondering van de met pannen gedekte 'nieuwe keuken'.

Losse, lage bakstenen bestanddelen onder zadeldaken, trapezoïdaal opgesteld rondom een onverhard erf. Voor noordelijke stalvleugel gekasseide stoep. Erftoegangen ten noordwesten en zuidoosten, eerst genoemde via gietijzeren hek tussen bakstenen pijlers, laatst genoemde via lange landweg - volgens het kadasterplan 'Bosdreef' - uitgevend op de Onledemolenstraat. Ten noorden en ten westen, groenscherm van populieren; omwalling gedempt.

Ten zuiden, witgeschilderd boerenhuis met gepikte plint; onder meer sierankers. Twee traveeën + rechts dubbele opkamer van twee + twee traveeën (nok loodrecht op de straat, mechanische pannen), dakruiter met klokje en windwijzer in de vorm van een paard. Dakhelling, vlechtingen en muuropeningen met (vernieuwde) kozijnconstructies wijzen op 18de-eeuwse kern. Mogelijk vormen de twee traveeën links (zie bouwnaad) de 'nieuwe keuken' waarvan sprake in 1761: rechthoekig venster verdiept in geprofileerde steekboognis; korfboogdeur in de tweede travee, erboven naar verluidt destijds opschrift "17...". Voorts rechthoekige vensters onder strek en dito keldergaten. Deels naar oud model vernieuwde kozijnconstructies. Tegen linker zijgevel, recentere aanleunende travee onder lessenaarsdak. In rechter zijgevel, manshoge kelderdeur. Interieur. Behouden balklagen met versierde moerbalken en balkraveling in eerste opkamer, echter nieuwe haard. Vier trappen van gesinterde baksteen tussen 'keuken' en eerste opkamer. Overwelving door middel van beton voor de eerste kelder, door middel van bakstenen troggewelven op ijzeren I-profielen voor de tweede, manshoge kelder.

Ten westen, driebeukig, dwars wagenhuis met links geïncorporeerde stalling (nok parallel aan het boerenhuis, rode en donker geglazuurde Vlaamse pannen), volgens jaarsteen van 1888. Drie korfboogpoorten op ronde pijlers; getoogde muuropeningen; oculi met stervormige roedeverdeling en rechts, ingepast Mariakapelletje. Links, gedeeltelijk aanleunend dienstgebouwtje (nok parallel aan het boerenhuis, golfplaten vermoedelijk ter vervanging van strodak), mogelijk ouder dan het wagenhuis, zie kozijnconstructies.

Ten noorden, lange stal- en dwarsschuurvleugel (nok parallel aan het boerenhuis, golfplaten ter vervanging van strodak). Langsgevels van de schuur met horizontale plankenbeschieting boven bakstenen voeting. Getoogde en rechthoekige muuropeningen. Twee hoge, rechthoekige schuurpoorten; achteraan één lagere. In rechter zijgevel, kozijndeur en lichtgleuven. Gedeeltelijk, versteende vakwerkconstructie als scheidingsmuur tussen stal en schuur. Gebint van negen traveeën, opgeschoord daar essentiële onderdelen ontbreken.

Ten oosten, stalling onder deels afgewolfd zadeldak (nok loodrecht op straat, golfplaten en mechanische pannen ter vervanging van strodak), klimmend laadvenster.

  • Bisschoppelijk Archief Brugge, Farde Gits, Kaarten 105, nr 57.
  • DELBECKE J., e.a., Monumentenzorg in Roeselare, Roeselare, 1994, p. 48-49.
  • VAN BIERVLIET A.T., Onlede, heerlijkheid te Gits en Beveren, in Album Joseph Delbaere, Rumbeke, 1968, p. 179-198.
  • VERBEKE G., (onuitgegeven werk).
  • VERBEKE G., Het huis van Onlede, een heerlijkheid te Beveren en te Gits, in Rollariensia, VI, 1974, p. 83-94.

Bron: DE GUNSCH A., METDEPENNINGHEN C., TANSENS A. & VANNESTE P. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kanton Roeselare, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 17n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline; Tansens, Annick; Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Onledegoed [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23426 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.