erfgoedobject

Grote Molen

bouwkundig element
ID
22580
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/22580

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Grote Molen
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Voormalige waterradmolen op de Demer, voorheen afhankelijk van het kasteel van Loye, buiten bedrijf sedert 1956. Op de linker oever bevond zich voorheen een zaagmolen, vanaf 1929 vervangen door een mechanische maalderij; laatst genoemde werd tijdens de tweede wereldoorlog vernietigd, doch muurpartijen werden opgenomen in de huidige constructie.

Op de rechteroever bevinden zich een graanmolen, een molenaarshuis en stallingen. Het woonhuis dateert uit de eerste helft van de 18de eeuw, met oudere (17de-eeuwse?) reminiscenties, en de dienstgebouwen uit de tweede helft van de 19de eeuw. Langgestrekt, bakstenen gebouw van zeven traveeën en anderhalve bouwlaag onder tweedelig zadeldak (leien over het linker gedeelte, kunstleien rechts) met aandak tussen de vierde en vijfde travee, en afgewolfd aan de linker zijde; bakstenen laadvenster boven de derde travee, voorzien van een korfboogvormige muuropening en een ingezwenkte top boven een geprofileerde kroonlijst. In zijn huidige vorm daterend van 1738 (muurankers op de voorgevel), doch met oudere kern in vakwerk (houten kozijn), versteend in de 17de eeuw (linker zijgevel en achtergevel). De voorgevel is voorzien van muuropeningen uit verschillende perioden, alle in een witgekalkte omlijsting; van links naar rechts een getoogd bakstenen venstertje (19de eeuw) en een zolderraam onder houten latei (19de eeuw); een getralied houten kruiskozijn, resterend van de oorspronkelijke vakwerkconstructie; een korfboogvormige deur met oorspronkelijk houtwerk, in een verankerde bakstenen omlijsting met geprofileerde druiplijst; een rechthoekig, getralied venster onder houten latei, met geprofileerde druiplijst; een gelijkaardig, kleiner venster; twee zoldervensters, zie supra; een rechthoekige deur in houten omlijsting. Baksteenlijst in de vorm van een overhoekse en een rechte muizentandfries. De achtergevel is voorzien van twee aangepaste, getraliede vensters onder houten latei en ontlastingsboog, drie vierkante mergelstenen venstertjes met sponning (17de eeuw?), vier zoldervenstertjes en twee recente stalvensters. Rechter zijgevel met aandak en vlechtingen. De linker zijgevel (met molenrad) heeft een ijzerzandstenen onderbouw, drie voormalige mergelstenen kruiskozijnen (17de eeuw) met negblokken, sponningbeloop en duimen, de bovendorpels verbonden door een doorlopende, mergelstenen band, en een gelijkaardig, rechthoekig venster in de geveltop.

Buitenwerk: betonnen sluiswerk en kom. Metalen onderslagrad, dat thans enkel nog een decoratieve functie bezit: plaatijzeren schoepen op ijzeren velg; vier geknikte U-balken als spaken omvatten vroeger de (thans verdwenen) houten molenboom. Waterrad in 1939 geconstrueerd door smid Vanoppen uit Kuringen. Binnenwerk: circa 1942- 1943 geconstrueerd door molenbouwer Asnong. Gietijzeren drijfwerk, zonder verbinding met waterrad. Elektromotor (15 pk, 950 t/m, circa 1946) drijft via drijfriem en riemschijf een horizontale as aan; hierop via kamwielen overbrenging op verticale as naar een maalstoel (ronde zinken steenkist), en via riemschijf en drijfriem naar elevator. Maalstoel afkomstig van vroegere mechanische maalderij aan de overzijde van de beek.

Recente, bakstenen schuur onder zadeldak (kunstleien), aangebouwd tegen de rechter zijgevel van hogervermeld gebouw. Ten oosten ervan, koestal met aanleunend bakhuis, gedateerd 1886 op de poortlatei; bakstenen gebouwen onder zadeldaken (Vlaamse pannen); rechthoekige muuropeningen onder houten lateien.

De maalderij is een bakstenen gebouw onder zadeldak (Vlaamse pannen), voorzien van rechthoekige muuropeningen, en houten beschot aan beide zijgevels.


Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Grote Molen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/22580 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.