erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Stefanus

bouwkundig element
ID
2175
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2175

Juridische gevolgen

Beschrijving

Vrijstaande, georiënteerde neogotische kerk met aan zuidzijde parkeerplaats, eertijds kerkhof. Eerste schriftelijke getuigenis over het bestaan van de kerk zou dateren van 1120: afhankelijk geweest van de abdij van Afflighem. Op basis van het grondplan wordt het bestaan van een romaans kerkje algemeen aangenomen; na de verwoesting van 1640 werd de kerk herbouwd in 1662, waarschijnlijk toen ook het koor, daterend uit de 17de eeuw; in 1765 toevoeging van een nieuwe sacristie aan de zuidzijde; vergrotingswerken in de periode 1847-1852 onder andere in 1849 naar ontwerp van provinciaal architect F. Berckmans namelijk vergroting van grondplan (zijbeuken), verhoging van de muren en reconstructie van het dak in neogotische stijl; in 1863-1864 naar ontwerp van J. Schadde namelijk een nieuwe gevel voor de toren die de oudere witgekalkte toren omsloot en, in overeenstemming met de rest van de kerk, een nieuw neogotisch gebouw voltooide; herstellingswerken van 1926-1928 gebeurden naar ontwerp van en onder leiding van E. Careels.

Longitudinale transeptloze kerk onder leien zadeldak van vijf traveeën met ingebouwde westtoren en vijfzijdige koorabsis met aan noord- en zuidzijde respectievelijk aanpalende berging en sacristie.

Bakstenen constructie op sokkel met natuurstenen afschuining, verwerking van zandsteen in oudste delen. Westtoren met arduinen sokkel en drie geledingen onder ingesnoerde leien spits, gestut door twee steunberen; spitsboogportaal bestaande uit rechthoekige houten deuren met briefpanelen, zware arduinen latei en bovenlicht, bekroond door een eenvoudige wimberg waarop zware arduinen dekstenen met op de spits een kruisbloem; tweede geleding met spitsboogvormig tweelichtvenster en gekoppelde spitsboograampjes, allen met arduinen dorpels; spitsboogvormige galmgaten met afgeschuinde dorpel, decoratieve muizentandfries aan elke zijde onderbroken door een driehoekige ondiepe nis met ronde uitsparing voor wijzerplaat waarboven kroonlijst puntig opengewerkt is (kleine dakjes).

Spitsboogvensters met arduinen dorpel in west-, zuid- en noordzijde en in het koor; getraliede rechthoekige en segmentboogvormige vensters in respectievelijk berging en sacristie. Koor gemarkeerd door steunberen; gebruik van zandsteen in sokkel (zie sacristie), hoekblokken, speklagen; bouwnaad van de verhogingswerken duidelijk zichtbaar.

In 1862 onder berging grafkelder van de familie De Beughem-De Houtem (zie gevelplaat); muur die de oostzijde afsluit is resterend gedeelte van de circa 1971 gesloopte kerkhofmuur die oorspronkelijk het kerkhof, palend aan de zuidzijde van de kerk, omsloot en die afgebroken werd voor het aanleggen van de huidige parkeerplaatsen. Sacristie met lijstgevel onder mansardedak, segmentboogdeur in omlijsting met sleutelsteen. Zogenaamd "Beenderhuizeken" aan zuidgevel.

Bepleisterde en beschilderd driebeukig interieur; gescheiden door gedrukte spitsboogarcades, steunend op Toscaanse zuilen en halfzuilen (tegen portaal) met octogonale plint die zouden teruggaan tot de 15de eeuw; triforiumzone; in middenbeuk tongewelf met gordelbogen, eindigend op gekorniste kroonlijst met rococo decoratie; in zijbeuken vlakke zoldering; in grondplan en kern (namelijk per geleding een rondboogvorm en kruisgewelf) vertoont de toren nog sporen uit de periode van het romaans kerkje; orgeltribune dateert van 1766 (zie datering plafond portaal).

Mobilair. Schilderijen: Calvarie, Vlaamse school; Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, 18de eeuw, Vlaamse school; Heilige Antonius abt, 18de eeuw, Vlaamse school.

Beeldhouwwerk: houten kruisbeeld, afkomstig van het zogenaamd "Beenderhuizeken"; witgeschilderd houten kruisbeeld, buiten, tegen blinde koorgevel; vergulde houten buste van Heilige Antonius abt, eerste helft 18de eeuw; houten beeld van de Heilige Stefanus, 18de eeuw; gepolychromeerd houten beeld van Heilige Stefanus, 18de eeuw; gepolychromeerd houten beeld van Heilige Antonius abt, eind 18de eeuw - begin 19de eeuw; houten, deels gepolychromeerde Onze-Lieve-Vrouw met kind, 17de eeuw.

Meubilair: portiekaltaar van gemarmerd hout met marmeren altaartafel, 1741; portiekaltaren, volledig van gemarmerd hout, circa 1742, in noordelijke zijbeuk toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, in zuidelijke zijbeuk toegewijd aan Heilige Stefanus; eiken koorgestoelte met lambrisering, 1741; eiken communiebank, 1758; eiken preekstoel door J. Boelpaep, 1815; twee eiken biechtstoelen, 1778.

Eiken orgel door E.F. van Peteghem, 1774; arduinen doopvont met deksel van messing, eerste helft 19de eeuw; eiken binnendeur van het portaal, midden 18de eeuw; eiken sacristiekast, midden 18de eeuw.

Verschillende arduinen grafstenen binnen en buiten de kerk, van de 16de eeuw, 17de eeuw en 18de eeuw.

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Lippelo. Sint-Stefaan, dossiers 1-2-3-5-6, plannen K17.
  • HONINGS A., Bijdrage tot de geschiedenis van Lippelo,2 delen, Sint-Amands, 1981-1987, deel 1.
  • Meul V., Jozef Schadde (1818-1894). Provinciale architect van het arrondissement Mechelen van 1853 tot 1869, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 1992, p. 87-90.
  • VAN ELSEN J. A., Geschiedenis van Lippeloo, Merchtem, p. 3-5, p. 18-27.
  • WAUTERS A., Histoire des environs de Bruxelles, nieuwe uitgave van de originele tekst van 1855, Brussel, 1972, p. 260-264.

Bron: DE SADELEER S., KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. 1995: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein-Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Stefanus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2175 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.