erfgoedobject

Ensemble in art nouveau

bouwkundig element
ID
217184
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217184

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Ensemble in art nouveau
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Zurenborg: deel Berchem
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Dit opvallende ensemble in een fantasierijke art nouveau werd samen met de twee aansluitende woningen in de Guldenvliesstraat 60 en de Waterloostraat 65 gerealiseerd als een heterogeen, eclectisch ensemble naar ontwerp van Joseph Baeckelmans. Hij maakte het bouwdossier op in 1903 voor de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier.

Joseph Baeckelmans trad in de voetsporen van zijn vader Frans en oom Lodewijk Baeckelmans en ontwierp woningen in fantasierijke bouwstijlen voor de hogere burgerij. Zijn carrière werd heel snel afgebroken: hij werd in 1915 in Schaarbeek terechtgesteld voor spionage voor het verzet. Van zijn hand zijn in Zurenborg een aantal burgerhuizen in verschillende neostijlen en in art nouveau bewaard.

Deze vier woningen ontwierp hij in opdracht van de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgerhuizen in het Oostkwartier. De maatschappij was in 1886 opgericht om Zurenborg te ontwikkelen tot woonwijk voor de hogere middenklasse. De maatschappij bouwde voor eigen rekening tal van modelwoningen en –ensembles, in samenwerking met verschillende bouwmeesters, om op die manier de bouw van woningen door privé-investeerders te stimuleren. Ook was het duidelijk de bedoeling om aan te sturen op de keuze voor rijk uitgewerkte, eclectische ontwerpen. Zowel Joseph als Frans en Lodewijk Baeckelmans werkten samen met de maatschappij voor de realisatie van modelprojecten.

Het ensemble van drie huizen op nummer 62-66 valt op binnen de rij van vier door de aparte art-nouveaustijl waarin elementen uit onder meer de neoromaanse stijl zijn gecombineerd. Het doet meteen denken aan huizengroepen die werden gebouwd door bekende bouwmeesters Ernest Stordiau en Jos Bascourt, waarop Baeckelmans zich zeker inspireerde. We herkennen onder meer het oneffen natuurstenen parement en de in een grote boog gevatte, gekoppelde rondboogvensters.

Symmetrisch opgebouwd ensemble, waarbij het centrale huis iets hoger is, met een iets rijker uitgewerkte gevel. De drie woningen tellen drie bouwlagen onder zadeldaken en twee traveeën, die in de bovengevel tot één versmelten. De lijstgevels kregen een ruw parement van witte natuursteen, met gebruik van blauwe hardsteen voor plint, sierbanden en omlijsting van de muuropeningen. Op de begane grond telkens een breed korfbogig venster en een smalle rondboogdeur, allemaal met waterlijst met opgekrulde uiteindes, een typisch art-nouveaumotief. Nadruk op de eerste verdieping, die telkens is gesynthetiseerd tot één brede boog, die een twee- of drielicht van gekoppelde rondboogvensters omschrijft. In het boogveld was versiering voorzien, dat volledig is vervaagd. In de bovenverdieping van de centrale woning, opnieuw een gekoppeld drielicht in boogveld, versierd met gesculpteerd houtwerk in de hoeken. De twee flankerende panden hebben een iets eenvoudiger bovenverdieping, met twee smalle rechthoekige vensters met een boogveld dat is ingevuld met een tegelpaneeltje.

Het schrijnwerk van ramen en deuren is grotendeels vervangen. Enkel in de centrale woning bleven deur, beneden- en bovenvensters bewaard. Vermeldenswaard is het zwierige smeedwerk in bovenlicht en beglaasd paneel van de deur, en het glas in lood in het bovenlicht van het benedenvenster.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 956 # 2651.
  • S.N. 2013: Herwaarderingsplan Zurenborg, deel II: Inventaris, 269.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Guldenvliesstraat

  • Is deel van
    Zurenborg: deel Berchem

  • Is gerelateerd aan
    Eclectisch burgerhuis van Joseph Baeckelmans

  • Is gerelateerd aan
    Neo-Vlaamserenaissance-winkelhuis


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble in art nouveau [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217184 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.