erfgoedobject

Ensemble Het Water

bouwkundig element
ID
217146
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217146

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Ensemble Het Water
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Zurenborg: deel Berchem
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Op de vier hoeken van de Velodroom- en de Generaal Capiaumontstraat voorzag de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier vier monumentale ensembles van telkens vier woningen, ontworpen rond 1910 door verschillende architecten. De vier woninggroepen werden genoemd naar de vier elementen, namelijk De Aarde, Het Water, De Lucht en Het Vuur.

Enkel het hoekcomplex De Aarde is compleet bewaard, met een bouwdossier uit 1912 naar ontwerp van Jos Bascourt. De realisatie van Het Vuur en De Lucht werd verhinderd door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Op die plaatsen zijn nu hedendaagse invullingen aanwezig uit 1991 naar ontwerp van T. Cols en D. Verhulst.

Van het ensemble Het Water, een ontwerp van Cols en Defever uit 1911, werden de twee monumentale hoekpanden gesloopt in 1966 (Velodroomstraat 15). De twee woningen in de zijstraten zijn bewaard, en dragen het jaartal 1911, wat erop wijst dat dit ensemble als eerste werd gerealiseerd.

Het zijn twee identieke, in spiegelbeeld opgetrokken half vrijstaande burgerhuizen in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Qua verhoudingen en opstand waren de panden in de zijstraten ondergeschikt aan de woningen aan frontzijde, zoals ook bij De Aarde het geval is. De woningen tellen drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldaken. De rode bakstenen gevels van de half vrijstaande woningen zijn verlevendigd met witte natuurstenen voor de speklagen, rolwerkcartouches, omlijstingen, hoek- en sluitstenen, rechte lateien en topstukken en kregen centrale topgevels in de voorgevel en een trapgevels in de zijgevels, allemaal typische elementen van de neo-Vlaamserenaissance-stijl.

In de voorgevels rechthoekige muuropeningen. Voordeur onder entablement geïnspireerd op de tekeningen van Hans Vredeman de Vries, neorenaissance houten deur, bovenlicht met roedeverdeling. Vensters op de begane grond met rechte latei en ontlastingsboog. Op de verdiepingen ligt de nadruk op de centrale travee met een grote houten erker bekroond door een balkon met smeedijzeren leuning, elementen die bij de woning in de Velodroomstraat zijn verdwenen. Deurvenster op de bovenverdieping bestaande uit een tweelicht met natuurstenen tussenzuil. Dakvenster met halfrond, in twee gedeeld venster, en met een geveltop met pinakels en topstuk.

Vrij gesloten zijgevels, visueel in twee helften verdeeld. Aan straatkant blinde gevel met rolwerkcartouche en getrapt dakvenster met gemetselde aanzet. Aan tuinzijde een als hoektorentje uitgewerkte open loggia met natuurstenen zuil, imitatie-steigergaten en leien bedaking. Deze gevelhelft is bekroond door een brede trapgevel, waarin een rondbogig tweelicht met deelzuiltje. Verder smalle traplichten.

De woning in de Generaal Capiaumontstraat is gaaf bewaard, met uitzondering van het metselwerk van de basis van de erker en het schrijnwerk op de verdiepingen. Bij zijn pendant in de Velodroomstraat verdween de erker met bekronend balkon en alle oorspronkelijke schrijnwerk van de vensters.

  • S.N. 2013: Herwaarderingsplan Zurenborg, deel II: Inventaris, 9, 203.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Hoekcomplex De Aarde

  • Is deel van
    Generaal Capiaumontstraat

  • Is deel van
    Velodroomstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble Het Water [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217146 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.