erfgoedobject

Zurenborgkapel

bouwkundig element
ID
217139
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217139

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Zurenborgkapel
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Op de binnenplaats van het kantoorgebouw van de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier staat de heropgebouwde Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Gedurige Bijstand, beter gekend als de Zurenborgkapel. Het gebouw vertegenwoordigt een belangrijke episode in de geschiedenis van Zurenborg.

De kapel werd in 1883 op de Dageraadplaats gebouwd als eerste kapel voor de wijk Zurenborg, op initiatief van de Société Anonyme pour la construction du quartier Est d’Anvers of kortweg de Maatschappij van het Oosten. Deze maatschappij was in 1881 opgericht met als doel de gronden ten oosten van de stad, ter hoogte van het Ooststation, te ontwikkelen tot woonwijk. Albert Arnou, vaste architect en aandeelhouder van de maatschappij, tekende de plannen voor de neogotische kapel en de twee aansluitende neoclassicistische huizenrijen. Het symmetrisch opgebouwde ensemble van kapel en huizen nam de volledige oostwand van de Dageraadplaats in beslag, tussen de Korte Altaarstraat en de Draakstraat.

De kapel werd opgetrokken in rode baksteenbouw, met basilicale opbouw, die in de voorgevel weerspiegeld werd. De hoger opgaande middenbeuk kreeg een façade van twee bouwlagen bekroond met toren en balustrade; spitsboogdeur op de begane grond en drie gekoppelde spitsboogvensters in een grote omvattende boog op de verdieping. Zijbeuken onder zadeldaken, met voorgevels in eenvoudige baksteenbouw die de afhellende vorm van de daken volgen; spitsboogdeuren beneden en smal venster boven.

In 1901-1902 moest de kapel wijken voor de nieuwe neogotische Sint-Norbertuskerk. Deze was veel groter dan de twaalf meter brede oudere kapel, waardoor niet enkel de kapel, maar ook de huizenrij links ervan werden afgebroken. De woningen die de kapel rechts flankeerden (nummers 1, 2 en 3), zijn wel nog bewaard.

De Naamlooze Maatschappij voor het bouwen van Burgershuizen besliste de kapel weer op te bouwen als werk- en opslagplaats achter het kantoorgebouw dat de maatschappij toen aan het bouwen was in de Grotehondstraat. De kapel werd niet in dezelfde samenstelling weer opgebouwd, maar aangepast aan de mogelijkheden van het perceel. Waar de kapel aan de Dageraadplaats dwars op de straat was gebouwd, zien we hier een gebouw dat in de breedte en evenwijdig met de straat is opgetrokken. De centrale travee van de oorspronkelijke voorgevel werd behouden en geïntegreerd in een lange voorgevel, met links en rechts traveeën die uit de zijgevels van de kapel lijken te komen. Op die manier werd te kapel omgebouwd tot een langsbouw van twee bouwlagen en tien traveeën onder schilddak.

De kapel is opgebouwd uit rode baksteenbouw met een lage plint in blauwe hardsteen en een kordonlijst in hetzelfde materiaal. Van de tien traveeën is de derde de blikvanger: hier werd het portaal van de oude kapel geïntegreerd, voorzien van bekroning met klokkentorentje en balustrade. Ook de zesde travee is geaccentueerd door een laaddeur onder dakkapel. De andere traveeën zijn van elkaar gescheiden door smalle steunberen en verlicht door brede, onversierde spitsboogvensters, in de rechtse vier traveeën met brede rechthoekige vensters op de begane grond. Het gebouw werd in 1999 verbouwd van opslagplaats tot kantoorgebouw. Daarbij verdween de oorspronkelijke indeling van de ruimte en werd het schrijnwerk volledig vernieuwd.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1883 # 157.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zurenborgkapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217139 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.