erfgoedobject

Verluchtingsschachten spoorwegtunnel

bouwkundig element
ID
215631
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215631

Juridische gevolgen

Beschrijving

Vier verluchtingsschachten van een spoorwegtunnel gelegen in en aan de rand van het Veursbos.

De meer dan twee kilometer lange tunnel onder het Veursbos maakt deel uit van de spoorlijn Antwerpen-Tongeren-Visé-Aken (lijn 24 of de zogenaamde Montzenroute) en werd aangelegd door de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog. De spoorlijn werd aangelegd om vervoer over het neutrale Nederland tijdens de oorlog te omzeilen ten koste van de IJzerenrijn. Op de lijn werden in totaal vier tunnels gegraven. De tunnel in Veurs is 2130 meter lang en lange tijd de langste spoorwegtunnel van België. De firma Grün & Bilfinger was verantwoordelijk voor de aanleg van de tunnel. In 1915 begon men met de werken bestaande uit twee tunnelbuizen gelegen op 18 meter van elkaar. Onder Roodbos, de weg tussen Plank en Hagelstein ligt de tunnel bijna 70 meter onder het maaiveld. De twee meest oostelijke verluchtingsschachten werden gegraven om de bouw van de tunnel te kunnen verwezenlijken en werden daarna in gebruik genomen voor de verluchting. In 1917 werd de tunnel in gebruik genomen (de noordelijke pijp slechts met een voorlopige afwerking). Bij de westelijke toegang tot de tunnel werd tussen beide tunnelpijpen volgend opschrift aangebracht: "Vörstunnel 1915-1917". Op het kerkhof van Sint-Martens-Voeren bevindt zich nog een kruis dat herinnert aan de slachtoffers gevallen bij de bouw van de tunnel.

Deze tunnel is voorzien van vier verluchtingsschouwen. De twee meest westelijke schachten liggen vlak bij elkaar op ongeveer 150 à 200 meter van de westelijke tunnelmond en één schacht ligt op de grens van het bos in Teuven en één in een veld aan de Kloosterhofstraat. Op de topografische kaart van 1960 is de ligging van de vier schachten weergegeven. De schachten zijn in onbruik sinds de elektrificatie van het spoorwegverkeer, al zouden er ook nog dieseltreinen door de tunnel rijden.

De twee westelijke schachten liggen op enkele meters van elkaar en zijn kleinere achthoekige schachten van ongeveer drie meter hoog, opgebouwd uit beton.

De meest oostelijke schacht aan de Kloosterhofstraat, gelegen op 570 meter van de oostelijke tunnelmond, is ontstaan toen men bij de bouw van de tunnel een tweede schacht boorde tussen beide toekomstige tunnelpijpen van 27 meter diep, om vandaar uit verder te werken aan de tunnel. Het is een monumentale ronde bakstenen schouw van circa tien meter hoog en zeven meter doorsnee (gemeten op de luchtfoto). De muren zijn bovenaan afgedekt met een betonnen of natuurstenen dekplaat.

Een derde schacht aan de rand van Veursbos werd nog niet geregistreerd, maar volgens ooggetuigen is hij ook verschillende meters hoog. Deze schacht zou op 910 meter van de oostelijke tunnelmond liggen. Ze zou ontstaan zijn in 1915 als een eerste verticale schacht van 50 meter diep bij de start van de werken aan de noordelijke tunnelpijp. Vanuit deze schacht begon men in beide richtingen aan de tunnel te werken.

  • NIJSSEN J. 1985: De spoorlijn Tongeren-Aken in oorlogstijd aangelegd, Voeren.
  • Informatie verkregen van Elza Vandenabeele, (20 september 2013).

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Spoorwegviaduct en tunnel

  • Is deel van
    Teuven

  • Is deel van
    Veurs


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verluchtingsschachten spoorwegtunnel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215631 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.