erfgoedobject

Eclectische rij woon- en winkelpanden

bouwkundig element
ID
214243
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214243

Juridische gevolgen

Beschrijving

Deze rij eclectische meergezinswoningen met handelsgelijkvloers is kenmerkend voor de bebouwing in de Volkstraat: het betreft begin-20ste-eeuwse panden van twee tot drie traveeën en vier bouwlagen onder zadeldak, afgewerkt met een veelkleurig, bakstenen parement tussen een houten kroonlijst op klossen en een hardstenen plint. Van belang is de relatief gave bewaring van het originele straatbeeld in de Volkstraat, met ononderbroken begin-20ste-eeuwse eclectische gevelrijen, waarvan dit vijftal een voorbeeld is. Een vergelijkbare gevelrij vinden we aan de andere kant van de Sint-Walburgiskerk.

De eerste woning in de rij (43) is wellicht (plan ontbreekt) te linken met het bouwdossier dat in 1903 wordt ingediend door architect Guillaume Van Oenen voor Quinet. Het is een enkelhuis met een brede venster- en een smalle deurtravee, met winkelgelijkvloers. Het gele bakstenen parement is verlevendigd door hardstenen kordons en doorlopende onderdorpels en witte natuurstenen banden. Rechthoekige en segmentbogige muuropeningen wisselen elkaar af, wat typisch is voor het begin-20ste-eeuws eclecticisme. Accent op het brede vensterrisaliet door consoles onder de houten kroonlijst en door een balkon op de tweede bouwlaag. De winkelpui is vernieuwd.

De woning op nummer 45 werd gebouwd rond 1900 in opdracht van Charles De Smedt. De verzorgde lijstgevel is bekleed met een wit bakstenen parement met witte natuurstenen banden en hardstenen kordons. De rechthoekige muuropeningen zijn regelmatig in de gevel geplaatst met telkens een pilaster ertussen. Ze werden per bouwlaag anders afgewerkt: op de tweede bouwlaag zijn het deurvensters met ijzeren balkonleuning, een natuurstenen bovendorpel en blind rondboogveld; de derde bouwlaag had oorspronkelijk een centraal balkon, boven de vensters een natuurstenen latei en muurveld met rolwerkcartouches; de bovenvensters hebben borstweringen met balustrades en natuurstenen lateien. Interessante details zijn de muurvelden met art-nouveausgrafitto onder de houten kroonlijst en de houten winkelpui met gebogen hoeken bij de centrale winkeldeur.

De opvallende en zeer gaaf bewaarde eclectische meergezinswoning met art-nouveau-elementen op nummer 47 werd gebouwd rond 1905 in opdracht van Philip Ahlstrand. Deze aannemer woonde op het Zuid en investeerde in talrijke nieuwbouwwoningen in deze wijk. Daarbij verzocht hij meestal een architect om de woning te ontwerpen; soms is er geen architect vermeld in het bouwdossier, waaruit misschien kan blijken dat hij soms zelf een pand ontwierp. Voor dit pand in de Volkstraat diende architect C. Van Ryckeghem de aanvraag in, in naam van eigenaar Ahlstrand. De eclectische meergezinswoning telt drie traveeën en drie en een halve bouwlaag op hoog souterrain, onder zadeldak. Overeenkomstig de eclectische bouwstijl uit het begin van de 20ste eeuw, werd gekozen voor een veelkleurig parement van witte baksteen in combinatie met bruine tegeltjes voor belijning en ornamentiek en witte natuursteen voor onder meer banden en vensteromlijstingen. De gevel werd afgewerkt met een houten kroonlijst op klossen en een hardstenen plint waarin grote, betraliede keldervensters. De muuropeningen zijn regelmatig in de gevel geplaatst, maar zijn heterogeen van vorm: rechthoekig op de begane grond, segmentbogig op de eerste en hoefijzerbogig op de tweede verdieping, op zolderniveau nog drie kleine segmentboogvensters. De zwierige belijning van de gevel, van het ijzerwerk van balkon en keldervensters en van het prachtige, op de begane grond goed bewaarde schrijnwerk, is een element uit de art nouveau. Houtwerk grotendeels bewaard. De invloed van de art nouveau geldt enkel voor de ornamentiek; de plattegrond vertoont een klassieke, 19de-eeuwse indeling met een enfilade van kamers met daarnaast een lange gang met trappenhuis.

Het eclectisch burgerhuis op 49 werd rond 1903 gebouwd voor C.L. Peeters naar ontwerp van Jos. Wilrycx. Het is een enkelhuis van drie traveeën en drie bouwlagen op hoog souterrain onder zadeldak. Een sterk gelijkend ontwerp van Jos. Wilrycx vinden we aan dezelfde kant van de straat; het betreft een woning met café gebouwd voor L. Rasmussen. Klassieke gevelindeling en afwerking, met houten kroonlijst op klossen, hardstenen plint voor de hoge kelderverdieping, regelmatig geplaatste vensteropeningen, accent op centrale travee door balkon met ijzeren leuning. Rechthoekige muuropeningen, de bovenvensters zijn rondbogig; vensters op tweede en derde bouwlaag zijn per travee samen in een verdiept muurveld gevat. Gevelversiering die het pand een eclectisch karakter geven zijn de rode bakstenen accenten in de fries onder de kroonlijst en op de borstweringen van de bovenvensters.

Bouwmeester Guillaume Tijs, die erg actief was in de Volkstraat, woonde zelf op nummer 51. Deze woning met schrijnwerkerswerkhuis werd rond 1903 gebouwd in opdracht van schrijnwerker F. Tijs-Van Linden, wellicht de broer van Guillaume. Een ontwerper is in het bouwdossier niet vermeld; wij gaan er van uit dat Guillaume de plannen opmaakte. Het sobere ontwerp van de lijstgevel sluit aan bij de andere huizen die Guillaume Tijs ontwierp in de Volkstraat: een winkelpui op de begane grond, en een sobere, klassieke opbouw van de bovengevel, met rechthoekige muuropeningen waartussen telkens een pilaster met natuurstenen kapiteel is geplaatst en een houten kroonlijst op klossen en met tandfries. Op de vlakke muurvelden zaten oorspronkelijk strikmotieven.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1903 # 767 (43), 1900 # 1577 (45), 1905 # 1407 (47), 1903 # 356 (49), 1903 # 149 (51).

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Eclectische rij woon- en winkelpanden

  • Is deel van
    Volkstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Eclectische rij woon- en winkelpanden [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214243 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.