erfgoedobject

Belgische mitrailleurpost

bouwkundig element
ID
213441
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/213441

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Belgische bunker
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Mitrailleurspost
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Vrijstaande, halfondergrondse betonnen militaire constructie in een weide nabij een plek die op oudere kaarten met Loonput wordt aangeduid, te bereiken via een landbouwweg vanaf de Kasteelweg (tussen Kasteelweg 20 en Kasteelweg 21). De constructie ligt op ca. 150 meter ten zuiden van de Boezingegracht en op ca. 900 meter ten noorden van het dorpscentrum van Oostvleteren.

Historische beschrijving

Belgische betonnen mitrailleurpost uit de Eerste Wereldoorlog in een weide nabij de Boezingegracht.

Na de Slag aan de IJzer in het najaar van 1914 komt Oostvleteren op relatief veilige afstand van het front te liggen. In en rond het dorp kantonneren tijdens de oorlog heel wat (voornamelijk) Franse en Belgische troepen in bestaande gebouwen of in nieuw opgetrokken barakken. Oostvleteren is vlot bereikbaar dankzij de buurtspoorweg die langs de baan Ieper-Veurne loopt en ter hoogte van Oostvleteren aftakt richting Westvleteren enerzijds en richting Reninge (richting front) anderzijds.

Een blik op de beschikbare militaire stafkaarten leert dat er tussen 1 november 1916 en juli 1917 stellingen worden opgetrokken ter hoogte van Oostvleteren. Deze stellingen maken op hun beurt deel uit van de verdedigingspositie (die steeds verder uitgebouwd en verfijnd wordt en) die uiteindelijk iets noordwaarts via geïnundeerd gebied aansluiting vindt bij Fintele (verdedigingsstelling van het Lokanaal) en in zuidoostelijke richting verder loopt tot Noordhoek, Woesten en Vuile Seule Cabaret (ten zuidwesten van Elverdinge), waar er aansluiting is met de Britse stelling bij Brandhoek.

Ter hoogte van Oostvleteren is de stelling opgebouwd uit een aaneenschakeling van ouvrages (verdedigingswerken) die met loopgraven en prikkeldraadversperringen met elkaar verbonden zijn. De stelling wordt versterkt met mitrailleurposten, zoals de bewaarde mitrailleurpost bij Ferme Ainé Feryn (huidig Keiweg 4). Achter deze stelling worden reservetroepen opgesteld.

Maar deze verdedigingspositie wordt als onvoldoende beoordeeld. In een poging om een eventuele vijandelijke indringing te beperken indien de vijand in de omgeving van Ieper vooruitgang zou boeken, geeft het Groot Hoofdkwartier in juni 1918 de opdracht tot de uitbouw van verschillende nieuwe stellingen met ertussen bretelles (schuine stellingen). Zo moet er een bijkomende bretelle aangelegd worden, die naar het zuiden toe aansluiting vindt bij de Britse stellingen ten oosten van Poperinge. Maar ook het stuk ten noorden van de reeds bestaande stelling ter hoogte van Oostvleteren moet versterkt worden door de uitbouw van een bijkomende eerste verdedigingslijn tussen Ferme Ainé Ferryn en Loonput, dus ten oosten van het dorpscentrum van Oostvleteren. Deze nieuwe stelling moet onder meer bestaan uit loopgraven en prikkeldraadversperringen, evenals mitrailleurposten op cruciale punten.

De bewaarde mitrailleurpost in de weide nabij de Boezingegracht is aan het noordelijk uiteinde van deze nieuwe stelling gesitueerd, nabij Loonput. Hier zijn twee mitrailleurposten bijeen voorzien, waarvan de meest noordelijke een schietbereik heeft in noordoostelijke richting (bewaarde constructie) en de andere zowel een noordoostelijke als een zuidoostelijke schietbereik zou hebben.

In tegenstelling tot de bewaarde mitrailleurpost aan het andere uiteinde van deze nieuwe verdedigingslijn (namelijk Keiweg 4), dateert deze mitrailleurpost dus uit de laatste maanden van de oorlog. De constructie wordt op een blauwdruk horend bij een nota van 24 augustus 1918 als voltooid aangegeven.

De opbouw van de mitrailleurpost gaat duidelijk terug op een standaardontwerp, dat ook elders aan het front, zowel vroeg als op het einde van de oorlog, opgetrokken is. Typische elementen zijn de min of meer vierkante plattegrond en de schietopening die trapsgewijs, van binnen naar buiten toe verbreedt. Onder de schietopening is een uitsparing met schuine wand voorzien voor het plaatsen van een driepoot van een mitrailleur. In vergelijking met de gelijkaardige mitrailleurpost in Oudekapelle uit november 1915 zijn er nu wel granaatgaten voorzien bij de mitrailleurposten in Vleteren (die dus van latere datum zijn).

In tegenstelling tot de mitrailleurpost nabij Keiweg 4 (die een vroegere bouwdatum heeft) is deze mitrailleurpost nabij de Boezingegracht aan de buitenzijde opgetrokken met betontegels, die als (verloren) bekisting voor het gegoten beton fungeerden.

Beschrijving

Vrijstaande, bovengrondse betonnen militaire constructie met nagenoeg rechthoekig grondplan. De constructie is opgetrokken op een betonnen platform. Aan de buitenzijde bestaan de muren uit betontegels, die met elkaar verankerd zijn met ronde ijzers en ter bekisting van het gegoten beton dienden. Aan de binnenzijde is het beton gegoten tegen een houten bekisting. Dit beton is verstevigd met ronde ijzers. Aan de zuidoostelijke hoek is de buitenmuur wat beschadigd.

Aan de zuidwestelijke zijde steekt een lage deuropening. Opvallend zijn de uitsparingen in de muur aan weerszijden van de deuropeningen, in de vorm van een omgekeerde L. In de noordoostelijke muur zit een schietopening die trapsgewijs verbreedt van binnen naar buiten. Onder de schietopening zit aan de binnenzijde een uitsparing met schuine wand (voor het plaatsen van de driepoot van de mitrailleur). Tussen deze uitsparing en het schietgat en eveneens boven het schietgat steken op regelmatige afstand korte ijzers uit de muur. In de betonnen vloer vóór de schietopening zit een uitsparing (voor het vastzetten van de driepoot van de mitrailleur). In de zuidoostelijke, zuidwestelijke en noordwestelijke muur steekt telkens een granaatgat, zijnde een naar beneden lopende ronde opening, die binnenin tegen het plafond start en aan de buitenkant vrij laag bij de grond uitkomt.

  • KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Collectie militaire luchtfoto’s Eerste Wereldoorlog, Oostvleteren, 28/1/1918; Oostvleteren, H465, s.d.
  • KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Collectie militaire stafkaarten, Etat des travaux sur le front belge, 1/11/1916; Reninge (Plan Directeur Armée Belge), 28/4/1918.
  • KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Fonds Eerste Legerafdeling, 1321/24, Instruction pour le travail (1 D.A., 1 Gn), 28/6/1918.
  • KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Fonds Derde Legerafdeling, doos 93, plan uit te voeren werken (door G.Q.G.), 27/6/1918; blauwdruk Ligne Oostvleteren – Coppernollehoek, augustus 1918.
  • KONINKLIJK LEGERMUSEUM, Fonds Vierde Legerafdeling, doos 48, nota I/5734 (4 D.A., E.-M.) met bijhorend plan, 22/6/1918; nota I/539 (4 D.I., E-M), 23/6/1918.
  • The Imperial War Museum Trench Map Archive on CD-rom [CD-rom uitgegeven door The Naval & Military Press in association with the Imperial War Museum], Oostvleteren, Ed. 2A, 20 SW3, 27/4/1918.
  • Captured German Trench and Operations Maps from the National Archives [CD-rom uitgegeven door The Naval & Military Press], Stellungskarte Diksmuide Süd, Blatt XII, 11/09/1917.

Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier 4.001/33041/103.1, Belgische mitailleurspost (WO I), Kasteelweg zn (DECOODT H., 2012)
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Belgische mitrailleurpost [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/213441 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.