erfgoedobject

Herenhuis in art deco

bouwkundig element
ID
212844
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212844

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Herenhuis in art deco
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Voormalig herenhuis in art-decostijl gebouwd in opdracht van J. Hellemans, naar een ontwerp door architect Joseph Somers uit 1928. De rijwoning in halfopen bebouwing van het type stadsvilla, is ontworpen als een soort pendant van de woning John Pieters, eveneens een creatie van Somers uit 1926. Pas in de naoorlogse periode werd op het aanpalende perceel de dokterswoning Van Neer opgetrokken (nummer 182), een ontwerp in traditionalistische stijl door architect Joseph Willems uit 1957. Na aankoop door de Bank Delen onderging de vroegere woning Hellemans een grondige inwendige verbouwing en uitbreiding tot kantoren, naar plannen van architect Patrick De Sterck uit 1986. In 1995 verwierf de Bank Delen ook de vroegere woning Van Neer, om deze vervolgens te slopen en opnieuw op te trekken. Bij deze ingreep die het kantoorvolume verdubbelde, werd de gevel van het bestaande art-decopand exact gekopieerd en tot een symmetrisch geheel in spiegelbeeld uitgebreid.

In het bezit van de belendende woningen nummers 176 tot 180, ontwikkelden de Bank Delen en het architectenbureau ELD partnership in 2000 het plan om ook deze panden te slopen en te vervangen door nieuwbouw doorlopend tot de Beschavingstraat. Ook nu weer werd geopteerd voor een exacte kopie van het bestaande nummer 182-184, met een terugwijkend volume in aangepaste stijl of volledig in glas als verbindingsvleugel. Het grootschalige karakter van dit concept, dat zwaar inbreuk pleegde op de typisch residentiële morfologie in dit gedeelte van de Jan Van Rijswijcklaan, werd onder druk van buurtprotest door de stedelijke diensten geweigerd. Een sterk vereenvoudigd concept van ELD partnership uit 2001 hield uiteindelijk vast aan de onderscheiden volumes van de panden nummers 176 tot 180. Daarbij werd het bestaande kantoorgebouw nummer 182-184 door een zwevende luchtbrug in staal en glas verbonden met het pand nummer 180, het vroegere herenhuis Omer Bulens, een traditionalistisch ontwerp door architect Jan Sels uit 1951.

De vroegere woning Hellemans (nummer 184) omvat twee bouwlagen en een pseudo-mansarde (leien), en is opgetrokken in bak- en natuursteen. Het ontwerp behoort tot het vroege werk van de architect, wiens carrière vermoedelijk begin jaren 1920 van start ging. Somers lijkt voor residentiële ontwerpen als deze, tot het einde van het interbellum te hebben vastgehouden aan een behoudende koers. Met het handelsgebouw Léon Van Parys in de Zeevaartstraat, toonde hij zich in dezelfde periode in dienst van het bedrijfsleven als een eigentijds en vooruitstrevend architect. Het vijf traveeën brede gevelfront van het hoofdvolume, met een quasi volledig natuurstenen parement, ontwikkelt zich symmetrisch over beide gevelzijden. Ritme en regelmaat worden bepaald door verticale risalieten met drielichten, waarbij schouderboogvormige dakvensters en een driezijdige erker alternerend een discrete klemtoon leggen op de zij- en de portaaltravee. Het ingehouden art deco karakter van deze architectuur komt vooral tot uiting in de detaillering van de dakvensters en het patroon van de smeedijzeren vleugeldeur, de borstweringen en het voortuinhek. Het houten schrijnwerk van de vensters met kleine roedeverdeling bleef behouden.

Oorspronkelijk volgde de plattegrond de conventionele typologie van de woning voor de vermogende burgerij, uitgerust voor inwonend personeel. Het interieur was georganiseerd rond de centrale traphal met bovenlicht, die werd ontdubbeld door een diensttrap. De begane grond bood vooraan ruimte aan een ontvangst- en een privé-salon, en achteraan aan de eetkamer en het overdekte terras geflankeerd door de office en de keuken. Op de eerste verdieping bevonden zich drie slaapkamers, een 'cabinet de toilette', bad- en linnenkamer, op het mansardeniveau een logeerkamer en drie meidenkamers. Een aanleunende garage - vandaag gesloopt - maakte deel uit van de bouwplannen.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1928#32249, 1930#36671, 18#36531, 18#69375, 86#10100 en 86#20024, 18#29162; foto GP#2608.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis in art deco [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212844 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.