erfgoedobject

Medisch Instituut Sint-Barbara

bouwkundig element
ID
212737
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212737

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig sanatorium gebouwd door architect Isia Isgour in de late jaren 1950 en ingeplant in de bossen van Lanaken.

Voor de oprichting van het instituut kwam er in de jaren 1950 een samenwerkingsverband tot stand tussen de zeven Limburgse mijnen. Het instituut werd immers opgericht voor het verzorgen van personen met aandoeningen aan de luchtwegen, wat veel voorkwam bij mijnwerkers. Voor de locatie werd er rekening gehouden met de gunstige klimatologische omstandigheden van dit bosrijk gebied. Voor het ontwerp organiseerden de Limburgse mijnen een "beperkte wedstrijd" die gewonnen werd door Isia Isgour in 1956. Hij werd bijgestaan door zijn medewerker architect Francis Bogaert (medewerker van Isgour van 1953 tot 1967). De eerstesteenlegging gebeurde op 7 juni 1957 (zie gedenksteen in de inkomhal). De naam van het ziekenhuis verwijst naar de patrones van de mijnwerkers.

Isgour houdt in zijn ontwerp rekening met de oriëntatie en maakt gebruik van het glooiende landschap door onder andere de kelderverdieping toegankelijk te maken via de buitenzijde en deze te voorzien van daglicht. Het oorspronkelijke ontwerp was voorzien op 70 bedden, met een mogelijke uitbreiding tot 140 bedden, alle voorzieningen werden hier ook vanaf het begin op voorzien. Heden is het ziekenhuis in gebruik als een afdeling van het Ziekenhuis Oost-Limburg en is het gebouwencomplex uitgebreid en verbouwd.

De centrale vleugel is het grootst en omvat de ziekenafdeling, ten zuidoosten haaks hierop aansluitend de eetzaal, ten noordoosten parallel aan de centrale vleugel en er mee verbonden door een glazen passerelle bevindt zich de administratievleugel en ten westen aansluitend op de centrale vleugel de grosso modo L-vormige klooster vleugel met kapel. Los van de vleugels bevindt zich ten oosten nog een conciërgewoning.

De gebouwen vertonen een gevarieerd gebruik van materialen. Voor de constructie werd gebruik gemaakt van een skelet van gewapend beton met een (geglazuurde) bakstenen vulling. Delen van de gevels zijn bekleed met houten panelen en andere delen zijn bezet met Diestse steen (ijzerzandsteen). De oorspronkelijke smalle raamprofielen van aluminium werden vervangen door bredere aluminium profielen. De trappen buiten werden vervaardigd van natuursteen. In het interieur werd gebruik gemaakt van marmeraggregaat voor de trappen met houten leuningen en balustrades van aluminium.

De administratievleugel is een rechthoekig volume van vier bouwlagen onder een plat dak. De muuropeningen zijn rechthoekig. De centrale toegang wordt geaccentueerd door een grote betonnen luifel. In de administratievleugel waren er naast administratieve ruimten ook nog de laboratoria, radiografie, tomografische en bronchoscopische diensten ondergebracht, evenals de kamers voor verpleegsters.

De hospitalisatievleugel is een lang rechthoekig volume, georiënteerd naar het zuiden, van drie bouwlagen onder plat dak. De zuidelijke gevel was oorspronkelijk sterk opengewerkt met grote vensterpartijen: langs deze zijde lagen de kamers met een dubbel opengaand terrasvenster om lucht, licht en zon binnen te laten; de gemeenschappelijke ruimtes op het einde van de gangen waren voorzien van grote terrassen aan de zuidkant. De opengewerkte gevel vertoont op heden een meer gesloten karakter door het plaatsen van nieuwe vensters en nieuwe brede muurbanden tussen de verdiepingen. De terrassen zijn gedicht. De gangen voor de circulatie bevonden zich aan de noordzijde. Deze zijde heeft relatief kleine rechthoekige vensters. De hospitalisatievleugel bezat op het gelijkvloers behandelingslokalen, de apotheek, een wachtkamer, een gymnastiekzaal, een ruimte voor massage, sanitaire voorzieningen en lokalen voor het personeel (te bereiken via een afzonderlijke ingang); op de verdiepingen lagen de ziekenkamers en dagzalen.

Haaks op deze vleugel staat het volume van de eetzaal van één bouwlaag onder plat dak. Deze vleugel is opengewerkt naar de voormalige tuin, nu parking. In de kelderverdieping bevonden zich de keuken en voorraadkamers.

Tegen de noordzijde van de hospitalisatievleugel werd in 2006 een V-vormige vleugel van één bouwlaag bijgebouwd. Tegen de achterzijde van de vleugel in het verlengde van de eetzaal is een bijkomende hospitalisatievleugel gebouwd.

Het klooster ten oosten is een L-vormig volume van twee bouwlagen onder plat dak en was voorzien voor de verpleegsters die tot de grauwzusters behoorden. Heden is het klooster met de bijhorende kapel ingericht als revalidatiecentrum. De kapel van het klooster is rechtstreeks verbonden met de hospitaalvleugel en bood plaats aan 70 personen. Aan de westzijde van kapel bevindt zich een groot glasraam.

De conciërgewoning heeft zicht op de dienstingangen en bestaat uit een rechthoekig volume van één bouwlaag onder plat dak en is aangepast aan het glooiende landschap waardoor het aan de zuidgevel twee bouwlagen heeft.

  • DE CAIGNY S. 2008: Medisch Instituut Sint-Barbara, in: De CAIGNY S. & NEVEJANS A. (red.) 2008: Isia Isgour 1913-1967, Focus Architectuurarchieven, Antwerpen, 125-131.
  • DRIESSEN S. 1999: Isia Isgour, architectuur, tentoonstellingscatalogus naar aanleiding van de tentoonstelling Isia Isgour, architectuur in het voormalig mijngebouw in Houthalen-Helchteren van 4 juni tot en met 4 juli 1999, Houthalen-Helchteren.
  • S.N. 1959: Institut Médical Sainte-Barbe à Lanaken. Architecte I. Isgour, Architecture, 30-31, 302-307.
  • S.N. 1964: Institut Médical Sainte-Barbe à Lanaken. Architecte: Isia Isgour, La Maison, 20, 6, 118-185.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Medisch Instituut Sint-Barbara [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212737 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.