erfgoedobject

Domein Kasteel Rosendahl

bouwkundig / landschappelijk element
ID
210401
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/210401

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zogenaamd "Kasteel Rosendahl" met kasteelpark en bijgebouwen.

Het domein is volledig omgracht. Toegang tot kasteel via brugje over gracht. Het wegdek van de brug is voorzien van kasseien. De borstwering bestaat uit een roodbakstenen muurtje met arduinen deksteen. De toegang wordt geflankeerd door gietijzeren pijlers met rocaillemotieven en als klauwstuk uitgewerkte versperring. Blauwhardstenen paaltje.

Historiek

1770-1778: op de kaart van Ferraris weergave van een bosgebied op de plaats van het huidige kasteel.

Circa 1835: site op het primitief plan afgebeeld als een grote omwalde site met dubbele omwalling rondom het 'kasteel' met ten noorden ervan enkele vrijstaande bijgebouwen. Toen was Ludovicus Ricour, burgemeester van Ichtegem eigenaar van dit domein. Gelijkaardige afbeelding op de Atlas der Buurtwegen van circa 1841.

1842: de familie de Crombrugghe de Looringhe verwerft het domein "Rosendahl". Het domein wordt omgebouwd tot het neoclassicistische "kasteel Rozendahl" met een park van zeven hectare. Pius Felix Joseph de Crombrugghe (overlijdt te Ichtegem in 1869) was gezant en gevolmachtigd minister van koning Willem I bij het hof van Denemarken, Zweden en Noorwegen.

1854: in opdracht van Pius de Crombrugghe de Looringhe bouwen van een nieuwe serre ten westen van het domein.

1868: de bijgebouwen, ten noorden van het landhuis gelegen, worden afgebroken en vervangen door vijf losstaande volumes.

Circa 1871: er wordt een nieuwe serre gebouwd.

Circa 1876: De bestaande serre wordt uitgebreid en er worden twee nieuwe serres bijgebouwd.

1878: Guillelmus de Crombrugghe de Looringhe (1816-Ichtegem 1885), laat ingrijpende werken uitvoeren aan het kasteel, het park en de bijgebouwen. Het bestaand volume van het kasteel wordt uitgebreid volgens het kadaster. Ten oosten van het landhuis weergave van een volume met een ronde en een vierkante plattegrond, omschreven als een "speelhuis". Ten westen van het landhuis worden verschillende serres gebouwd. Willem Frederik is in dat jaar ook de grote weldoener bij de epidemie van zwarte pokken te Ichtegem.

1884: Guillelmus de Crombrugghe de Looringhe laat een nieuwe serre bouwen.

1888: in opdracht van Paul Ghislain de Crombrugghe wordt de grote serre, ten noordoosten van het kasteel, gedeeltelijk omgebouwd tot een oranjerie en paviljoen.

1903: afbraak van een serre.

Circa 1930: in opdracht van de nieuwe eigenaar wordt het bestaande volume uitgebreid. Het interieur wordt ook vernieuwd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt er les gegeven op het kasteel, daar de gemeenteschool op dat moment door soldaten bezet werd.

Beschrijving

Kasteel. Imposant gebouw op T-vormige plattegrond. Sterk symmetrisch opgebouwd volume van zeven traveeën en twee bouwlagen onder een leien mansardedak voorzien van dakkapellen met driehoekige frontonbekroning rustend op consoles of voorzien van een schouderboog. Dakruiter voorzien van klokje en smeedijzeren windvaan.

Verankerde bepleisterde en beschilderde lijstgevel. Horizontale belijning door middel van grijsbeschilderde plint en rijk uitgewerkte kroonlijst op voluutvormige klossen waartussen sierelement met granaatappel. Verticale gevelbelijning door middel van geblokte hoeklisenen.

Centraal op de begane grond is de inkom geflankeerd door een driezijdige erkeruitbouw, op de verdieping centraal een gelijkaardige uitbouw. Portaalloggia met zuilen voorzien van dorische kapitelen.

De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van behouden schrijnwerk met grote roedeverdeling en nieuwe invulling, typisch voor de jaren 1930. Voorzien van luiken.

De zijgevels en achtergevel zijn enkel witbeschilderd en niet bepleisterd. Eveneens opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van behouden schrijnwerk. Op de begane grond hebben de bovenlichten een kleine roedeverdeling. Behouden bakstenen stoep rondom het landhuis. Behouden interieuraankleding uit de jaren 1930.

Bijgebouwen. Verschillende losstaande volumes, volgens het kadaster gebouwd in 1878.

Voormalige koetsierswoning ondergebracht in een volume van één bouwlaag onder pannen zadeldak. Verankerde baksteenbouw voorzien van rode en gele kaleilaag. De gevel wordt verticaal geritmeerd door een rondboogarcade aanzettend op vlak uitgewerkte pilasters. Links aangepaste muuropeningen. Rechts voormalige woning. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen onder strek. Voorzien van behouden schrijnwerk.

Vrijstaand volume van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak, met geïntegreerde paardenstal. Verankerde baksteenbouw voorzien van gele kaleilaag. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen onder strek, benadrukt door een bakstenen waterlijstje. Behouden schrijnwerk. Ertegenaan gebouwd baktenen muurtje onder ezelsrug, ter hoogte van de vroegere mestvaalt. Voormalige hondenkennel (deels vervallen). Lage bakstenen plint waarboven een smeedijzeren afsluiting.

Park. Kasteeldomein aangelegd tussen de Moerdijkstraat en de Blekerijbeek tijdens de 19de eeuw, ervoor bosgebied volgens de Ferrariskaart (toestand 1770-1778). Afgeleid van de historische kaarten die de toestand van de 19de eeuw weergeven (Vandermaelenkaart, kaartreeksen van Institut cartografique Militaire, Poppkaart en kadasteronderzoek), vertoonde het park kenmerken van de geometrische Franse stijl. Volgende elementen zijn herkenbaar op de kaarten: lange kaarsrechte toegangsdreef met balie (zie Kasteeldreef) vanaf de Oostendesteenweg. Ze loopt verder door in het eigenlijke kasteelpark, dat omgeven werd door gracht (grondplan trapezium), en binnenin nog een kleinere gracht dichtbij kasteel. Centraal in het park waterpartij met rechthoekige vorm en afgeronde zijde. Ten zuiden van het park nog enkele bospercelen, en voor de rest landbouwpercelen met houtige begroeiing op de perceelsgrenzen. Ook diverse wegen aangelegd die hetzij loodrecht hetzij parallel lopen met Moerdijkstraat. Ze komen overeen met de huidige wegen en paden in het gebied.

Omstreeks 1880 wordt het park grondig gewijzigd: het wordt in zuidelijke richting uitgebreid tot buiten de contour van vroegere gracht (dan rechthoekig van plattegrond) én het wordt heraangelegd volgens de landschappelijke parkstijl. Elementen die gewijzigd worden: de centrale waterpartij krijgt een grilliger vormgeving, paden krijgen een onregelmatiger en bochtiger tracé, aanleg van kleine verspreide parkbosjes/ bomengroepen in het grasland. Vanaf die periode zijn de dreefbeplanting langs de wegen ook duidelijk weergegeven.

Huidige toestand omvat elementen die teruggaan op structuren van parkaanleg uit de 19de eeuw (en al dan niet gewijzigd werden eind 19de eeuw) én volledig nieuwe die pas rond eind 19de eeuw of begin 20ste eeuw aangelegd werden. Toegang vanaf de Oostendesteenweg via balie en dubbele dreef met eik; aan het kruispunt van de dreef met Moerdijkstraat staan ook nog twee linden. Eenmaal in het park, loopt toegangsweg verder naar open langgerekt grasveld vóór het kasteel. Een gracht geeft duidelijk de buitengrens van het volledige park aan. Park opgebouwd rond centraal grasland ten noorden en ten zuiden van kasteel. Grasveld ten noorden afgeboord door dicht parkbos met diverse coniferen (Corsicaanse den, levensboom, apenboom, ..) en merkwaardige parkbomen (ginkgo, …). Aan westelijke zijde restanten van serres, vermoedelijk oranjerie en boomgaard. Net buiten het eigenlijk park nog moestuinmuur bewaard en langgerekte serre.

Aan oostelijke zijde van het noordelijke grasveld de voormalige koetsgebouwen en paardenstallingen, omgeven door enkele oude gekandelaarde linden. Ten zuiden van het kasteel langgerekt grasland afgezoomd door parkbos, maar op einde niet helemaal dicht geplant waardoor men kan doorkijken naar graslanden buiten het eigenlijke kasteelpark. Langs de rand staan er diverse grote parkbomen (eik, beuk) en bomengroepje van eik, tamme kastanje en robinia. Ten oosten ervan grote vijver omgeven door grote bomen (voornamelijk beuk en eik) en rododendron, met aansluitend heuveltje waarop klein houten paviljoentje staat. Paviljoen op vierkante plattegrond .

Padennetwerk in het park met vrij bochtig en grillig verloop. De bossen bestaan hoofdzakelijk uit eik en beuk, met opslag van esdoorn; in de struiklaag veel hulst en rododendron. Verspreid in het bos ook verschillende exemplaren van tamme kastanje, Amerikaanse eik, rode beuk (alleenstaand of in groepjes) en verschillende naaldboomsoorten.

Tevens vervallen restant van half ondergrondse bakstenen constructie aan noordelijke grens van park (voormalig paviljoen, al dan niet bovenop ijskelder). Buiten het eigenlijke park is de drevenstructuur zeer opvallend en herkenbaar. Structuur gaat terug op wegen die aangelegd zijn in de 19de eeuw, grosso modo volgens geometrisch patroon. Diverse soorten in de dreven: eik, beuk, plataan, populier, haagbeuk, esdoorn, berk, … Ook nog grote stukken die half verhard of onverhard zijn.

Paviljoen. Heuveltje waarop klein houten paviljoentje staat. Paviljoen op vierkante plattegrond onder een leien tentdak. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen.

Voormalige wintertuin of oranjerie. Volume van één bouwlaag onder zadeldak bedekt met blauwe Vlaamse pannen. Volgens het kadaster gebouwd in 1903. Volume op rechthoekige plattegrond.

Verankerde gele baksteenbouw. Lijstgevels opengewerkt met grote segmentboogvormige muuropeningen voorzien van metalen kleine roedeverdeling. De topgevel is voorzien van een medaillon voorzien van een roos (zie kasteelnaam).

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ichtegem, 1878/1.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ichtegem, 1864/1, 1871/1, 1878/1, 1884/1, 1903/1, 1965/1.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ichtegem, 1903/1.
  • HOSTEN W., Ichtegem, dorp van Fransmans en Flandriens: Deel 1. Aartrijke, 1995, p. 53.

Bron: GILTÉ S. & VANNESTE P. met medewerking van BAERT S., BOONE B. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ichtegem, Deelgemeenten Bekegem en Eernegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL48, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Kapel bij kasteel Rozendahl

  • Is gerelateerd aan
    Boswachterswoning

  • Is gerelateerd aan
    Hoeve bij Kasteel Rosendahl

  • Is deel van
    Moerdijkstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Domein Kasteel Rosendahl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/210401 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.