erfgoedobject

Kasteeldomein Lisbona

bouwkundig / landschappelijk element
ID
209996
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209996

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel Lisbona
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Kasteeldomein met kasteel zogenaamd "Lisbona", in neoclassicistische stijl gebouwd in 1861 door de familie Gilliodts-Dewitte. Toegankelijk via een onverharde eikendreef, aan de ingang geflankeerd door bakstenen pijlers met blauwhardstenen deksteen en hekken in smeed- en gietijzer.

In 1848 wordt op het domein, toen eigendom van de familie Deschietere de Lophem, een tweewoonst (Torhoutsesteenweg nr. 1) opgetrokken. In 1861 bouwt de nieuwe eigenaar, de familie Gilliodts-Dewitte, ten westen van de tweewoonst het kasteel. Tussen 1921 en 1925 biedt het kasteel onderdak aan de kloosterlingen van de "Priorij Onze-Lieve-Vrouw van Bethanië" (zie Sysen nr. 8) en krijgt het kasteel tijdelijk de naam "Klein Bethanië". De lage, veelhoekige aanbouwen met terrassen tegen de zuidgevel dateren wellicht uit de jaren 1950. De tweewoonst wordt later tot één wooneenheid teruggebracht en in 1989 herbouwd.

Kasteel van drie bouwlagen op rechthoekige plattegrond onder schilddak (leien) met aan zuidzijde een driezijdige uitbouw onder kegeldak (leien). Gaaf bewaard uitzicht van 1861. Aan de zuidkant uitziend op het kasteelpark. Bepleisterde en witbeschilderde gevels boven een blauwhardstenen plint en verhoogde begane grond boven een kelderverdieping met rechthoekige, betraliede keldermonden. Hoekkettingen, omlopende kordons en hoofdgestel met kroonlijst op modillons. Segmentboogvormige muuropeningen in geprofileerde omlijstingen met sluitstenen, bewaard schrijnwerk met grote roedeverdeling, onder meer met schuiframen en persiennes op de begane grond. Op de muurdammen sierpleister met volutenvorm en rechthoekige spiegels.

Statige noordgevel met ingangspartij gevat in een drie traveeën breed middenrisaliet. Centrale inkom met blauwhardstenen bordestrap en flankerende vensters onder rondbogen, imitatievoegen uitstralend boven de bovenlichten. Centraal venster op de verdieping onder kroonlijst.

Zuidgevel met centrale, gevelhoge, driezijdige uitbouw onder kegeldak. De lage aanbouwen onder plat dak zijn uitgevoerd in een neostijl met Franse laat 18de-eeuwse invloed, getypeerd door de (gedrukte) rondboogvormige vensteropeningen met schrijnwerk met kleine roedeverdeling. Brede bordestrap met terras en balustervormige balustrades ook op het dak dat dienst doet als terras. Zijgevels met eenvoudige, onversierde muuropeningen. Aan de oostzijde verlichten een rondboograam en oculus het trappenhuis, rechts van een dienstingang hangt een gietijzeren klokje onder een metalen kapje.

Park met in het oosten een Lourdesgrot en in het noorden een stalling met koetshuis (baksteenbouw met gecementeerde gevels en gedeeltelijk verbouwde korfboogvormige poorten), nu in gebruik als garage. Het oorspronkelijke bos rondom het kasteel wordt in de negentiende eeuw omgevormd tot een park in landschappelijke stijl. Qua omvang stemt het huidige park goed overeen met de situatie uit die tijd. Langs de buitengrenzen treffen we her en der een oude beukenhaag aan. Ook het parkontwerp en de parkstructuren zijn nog herkenbaar in de huidige toestand.

Het park strekt zich voornamelijk uit ten zuiden van het kasteel. Toegang vanaf de Torhoutsesteenweg via een lindendreef die uitgeeft op een hek bevestigd aan bakstenen pijlers. Ten oosten van de dreef zijn enkele hoogstamfruitbomen bewaard gebleven van de vroegere boomgaard.

Het park zelf is opgebouwd rond een centrale, langgerekte vijver met omgevende graspartijen. Nabij de vijver enkele merkwaardige en beeldbepalende bomen (vermoedelijk mammoetboom, apenverdriet, taxus, soort Juniperus, …). Daar rond vrij dicht parkbos, met aan de randen enkele bomengroepen die getuigen van parkaanleg (vaak met beuken).

Het bomenbestand bestaat hoofdzakelijk uit eik, beuk, Amerikaanse eik met verspreid enkele platanen, lindes, canadapopulieren, tamme kastanjes en kersen. In de struiklaag treffen we veel hulst aan en dieper in het park ook heel wat rododendron.

Padenstructuur georganiseerd rondom het kasteel en vandaar vertrekkend met lussen dieper in het park.

In het park treft men een Lourdesgrot aan, opgebouwd in veldsteen, met achteraan ook een stuw voor waterbeheer. In de zuidelijke helft ligt er ook een rechthoekig betonnen zwembad.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1848/1, 1864/2, 1989/4.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Lisbona [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209996 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.