Herberg zogenaamd "DE ZWAAN", zie bord met afbeelding van witte zwaan en opschrift boven de voordeur. Het huidige L-vormige grondplan gaat grotendeels terug op het primitief kadasterplan (circa 1835) en op de Atlas der Buurtwegen (circa 1846): L-vormig gebouw aan de straat, met op het achtererf aansluitend een landgebouw (nok haaks op de straat). Circa 1835 is volgens het kadaster "Mergaert, ontvanger uit Koekelare", eigenaar. De verkoopakte van 1831 - waarbij P.J. Mergaert het brouwershuis, de brouwerij (zie Sint-Maartensplein) en het onderhavige gebouw verkoopt - omschrijft de herberg als een "schoon huis, herberg De Zwaan Dorpsstraat 5". Er waren beneden en boven drie kamers, er was een voute boven een kelder en een zolder onder pannen. Op de achterplaats bevonden zich zwijnenstallen. De herbergier was verplicht zijn bier af te nemen van de brouwerij de "Inktepot" (zie Sint-Maartensplein nr. 15 B). Onder meer in 1852-1853 wordt het gemeentehuis tijdelijk in "De Zwaan" ondergebracht. Circa 1900 is de eigenaar volgens het kadaster "Hector Christiaens-Desnick, brouwer uit Koekelare". De herberg krijgt dan een "Gedeeltelijke verhoging", en er komt een "rechtzetting van de configuratie". Dit laatste betreft waarschijnlijk de eerder gerealiseerde verbinding van de aanbouwen op het achtererf. In 1904 laat het gemeentebestuur de eerste telefoon in deze herberg plaatsen.

De witte beschildering van de bakstenen voorgevel van herberg "De Zwaan" evenals de groene kleur van het schrijnwerk volgt mogelijk nog uit de gemeentelijke bouwvoorschriften opgesteld in 1830 (enkel voor de "Platse" of de dorpskom): indien de bakstenen gevels geschilderd werden, moest dit in het wit, het schrijnwerk moest in groene olieverf gezet worden.

Herberg als dubbelhuisvolume van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (vernieuwde, blauwe mechanische pannen), gevat tussen schoorstenen. Verankerde baksteenbouw. Witgeschilderde straatgevel boven gecementeerde grijnsgeschilderde plint. Getoogde muuropeningen onder strek. Bewaard groenbeschilderd 19de-eeuws houtwerk met kruisindeling en grote roedeverdeling. Deels vernieuwde onderdorpels. Op de begane grond oorspronkelijk met luiken, zie luikstootblokjes. De centrale deur en de vensters links daarvan zijn rond het midden van de 20ste eeuw gewijzigd naar rechthoekig. Onder de goot, sierlijk lijstwerk met afgeronde baksteen.

In de rechter zijgevel (niet geschilderde gele baksteen), diverse bouwsporen, doch geen sporen van verhoging. In de witgeschilderde achtergevel, bewaarde getoogde muuropeningen in de bovenverdieping, bewaard houtwerk, analoog aan dat van de voorgevel. Haakse achterbouw van twee bouwlagen onder lager zadeldak (zelfde pannen als hoofddak). Witgeschilderd lijstgeveltje met getoogde muuropeningen. Zijgevel in rode baksteen met schoorsteen, bouwspoor van vroegere lagere schoorsteen (mogelijk slaat de gedeeltelijke verhoging van circa 1900 op dit volume).

Op het achtererf, aansluitende haakse stalling onder zadeldak (rode Vlaamse pannen). Witgeschilderde baksteenbouw, gewijzigde muuropeningen.