erfgoedobject

Scholencomplex Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart

bouwkundig element
ID
207365
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207365

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

19de eeuw. In 1804 sticht pastoor Petrus Buyssens samen met enkele godvruchtige dochters een spinschool in een woning op de hoek van de Keukeldam en de Markt (ter hoogte van het huidige Markt nummer 36). Volgens de literatuur wordt in 1806 een (bestaande?) woning gebouwd (of verbouwd?). Hun eerste jaren werk worden in 1808 beloond met de stichting van een kloostergemeenschap onder de naam zusters van de Heilige Vincentius a Paolo.

In 1814 wordt na een geldinzameling bij de inwoners van Waregem naar verluidt een eerste uitbreiding gedaan. Het huis dient niet alleen voor onderricht maar biedt tevens onderdak aan zeventien zusters en een tiental wezen.

Bij het herschikken van de bisdommen in 1835 wordt de benaming van de zusters gewijzigd in zusters van Onze-Lieve-Vrouw en de Heilige Vincentius a Paolo; Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart is hun specifieke feestdag. Vanaf 1835 gaan de zorgen van de zusters bovendien niet enkel naar de opvoeding van kinderen van de werkende klasse maar wordt ook onderwijs verschaft aan andere kinderen. Betalende leerlingen worden echter pas toegestaan als er plaats is. De spinschool wordt in 1839 vervangen door een kantschool. Vanaf 1857 richten de zusters ook een internaat op.

In 1866 kopen de zusters zes percelen langs de Keukeldam; de bestaande bebouwing wordt gesloopt en in 1867 wordt begonnen met de bouw van een studiezaal, refter, ontspannings- en slaapzaal voor de internen en een woonplaats voor de zusters. Ook de kapel wordt op dat ogenblik gebouwd. Registratie in het kadaster van deze bouwfase in 1874; de verbouwingen gebeuren volgens het kadaster voor rekening van zuster Sylvie Thoye. In 1868 bouwt de directeur van het klooster, Evarist Deconinck, op een stuk grond naast de huidige dekenij een woning met tuin.

Het oudste schoolgebouw, op de hoek met de Markt, wordt door de gemeente openbaar verkocht in 1871. Felix De Ruyck (1818-1884), toenmalig kasteelheer van kasteel "Casier", die na de openbare verkoop de nieuwe eigenaar is, laat de bestaande bebouwing slopen en er twee nieuwe huizen optrekken (Markt nummers 32-34). Ernaast laat hij een dwarshuis met torentje optrekken, naar verluidt naar het voorbeeld van de toren van het Palazzo Vecchio in Firenze. In 1879 schenkt hij het huis met de toren aan de parochie. Het huis doet vanaf 1915 dienst als vrije jongensschool, patronage en borduurschool van Marie Toeloose (zie Guido Gezellestraat). Na haar overlijden in 1955 zal het klooster het huis aankopen en integreren in de school.

In 1881 wordt aan de oostzijde van het klooster aan de Keukeldam een woning afgebroken en vervangen door een schoolvleugel die op zijn beurt in 1898 wordt uitgebreid met twee kloostervleugels (onder meer het huidige nummer 15). Het geheel wordt kadastraal verenigd en beschreven als klooster.

In 1895 breiden de zusters hun activiteiten uit met een bewaarschool (kleuterschool). Net vóór de eeuwwisseling wordt nog een ten oosten aanpalende woning, volgens de gegevens van het kadaster eigendom van onderwijzeres Euphrasia Vandesompele, gesloopt en de vrijgekomen grond bebouwd met een nieuwe kloostervleugel dwars op de Keukeldam. In dezelfde bouwfase worden enkele gebouwen met een verdieping verhoogd. Registratie in het kadaster in 1900 en 1901.

20ste eeuw. Geleidelijk aan groeit de kantschool uit tot huishoudschool.

Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog, in 1914, volgt een nieuwe uitbreiding door de bouw van acht nieuwe klassen, ten oosten van de verbouwing van circa 1900. Een langwerpige vleugel dwars op de Keukeldam met een ingesloten binnenkoer verrijst er voor rekening van zuster Clementina Baes. Naar verluidt worden de klassen echter lange tijd niet afgewerkt om niet te worden opgeëist door de Duitsers. De gebouwen hebben tijdens de oorlog hoe dan ook veel te lijden. Bij de heropbouw van de verwoestingen krijgt de gevel aan de Keukeldam een bepleistering.

In 1921 kopen de zusters de directeurswoning van Deconinck aan en laten die, volgens het kadaster in 1923, verbouwen en uitbreiden, naar verluidt om er de middelbare huishoudberoepsschool (zie Guido Gezellestraat) in onder te brengen. In 1930 bouwen de zusters een weeshuis ter hoogte van Keukeldam nummer 17.

Kort na de Tweede Wereldoorlog wordt het voormalige weeshuis wegens gebrek aan weeskinderen ingericht als eerste ziekenhuis van Waregem. In 1952 wordt er een materniteit opgericht. De naam van de gemeenschap blijft bestaan tot op 25 mei 1954, wanneer de bisschop beslist om enkele kleinere gemeenschappen samen te voegen om ze meer draagkracht te geven. Zo komen de zusters van Waregem bij de zusters van het Geloof van Tielt terecht en nemen ook hun naam over. In 1955 nemen de zusters de huishoudberoepsschool van Marie Toeloose over. Wegens plaatsgebrek, verhuist het ziekenhuis in 1958 naar de Vijfseweg. Door de explosieve groei van het leerlingenaantal vanaf 1959 wordt de oude kliniek omgevormd met klaslokalen en worden in de voormalige kloostertuinen (palend aan het huidige park "Casier") voorlopige paviljoenen met klaslokalen opgetrokken. Nog uitbreidingen in 1964, 1975, 1981 enzomeer. In 1966 worden twee cafés aan de Keukeldam (ter hoogte van de voormalige nummers 19-21) aangekocht en omgevormd tot één gebouw met klaslokalen. Nieuwbouw van de lagere school in 1984. In 1988, aankoop door de zusters van de school van de paters oblaten aan de Olmstraat, die echter in 1997 al wordt overgekocht door de stad.

Beschrijving

Aan de Keukeldam, nieuwbouwcomplex dat het dakenspel van de voormalige bebouwing volgt (zie oude prentkaart).

Aan de Markt: bakstenen muur, restant van de tuinmuur horende bij een thans gesloopte woning van naar verluidt 1868, gebouwd door de toenmalige directeur van het klooster Evarist Deconinck. De woning zelf werd in 1929 uitgebreid met onder meer ten noordwesten een klassenvleugel; ook verbouwingen aan de voormalige tuinmuur.

Rechts van de muur, dwars op de straat gericht pand met rechts ernaast geplaatste toren op vierkant grondplan vermoedelijk van 1874. Vereenvoudigd neogotisch uitzicht zie sierankers, trapgevel aan de straatkant, gekantelde toren met verschillende verluchtingsgaten en een overkragende bovenbouw. Vermoedelijk deels bewaard schrijnwerk, onder meer deur in het torentje met gedeeld bovenlicht.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem, 1874/13, 1881/17, 1888/47, 1898/27, 1900/17, 1901/37, 1914/31, 1929/67, 1931/49, 1964/73, 1966/92.
  • ALGOET G., 150 jaar Waregemse kloostergemeenschap, in De Gaverstreke, jg. 31, 2001, p. 265-472.
  • COUSSEMENT C., e.a., Van spinschole tot Hemelvaart, Waregem, 2005.
  • GHISTELINCK R. (red.), Waregems Milleniumboek. Van dorp tot stad, NCMV, Waregem, 2000, p. 49.
  • Honderd jaar vrij onderwijs, Brussel, 1932, p. 645-646.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Directeurswoning

  • Is gerelateerd aan
    Weeshuis

  • Is deel van
    Keukeldam


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Scholencomplex Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207365 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.