erfgoedobject

Café De Zwaan

bouwkundig element
ID
205969
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205969

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Café De Zwaan
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Café De Zwaan
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Café De Zwaan
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Toen Albert Geens in 1922 zijn tweede eigen woning, villa "La Roseraie" ontwierp, was de Kabbeekvest aan de stadszijde nagenoeg onbebouwd. De stadswallen werden immers pas in het begin van de 20ste eeuw geslecht, en door de aanleg van de vesten als boulevards met brede wandelstroken en veel groen, werd de stadsrand vanaf het interbellum een gegeerde plaats om te wonen, niet in het minst door de gegoede burgerij waartoe Geens als architect ongetwijfeld behoorde.

De Kabbeekvest en de IJzerstraat worden sinds de jaren 1930 gekenmerkt door rijwoningen in art deco en modernistische stijl, met een zeer homogeen karakter. Mooie voorbeelden hiervan zijn de gekoppelde en gespiegelde woningen Kabbeekvest 59-65 en IJzerstraat 13-15 die in 1936 als opbrengstwoningen gebouwd werden in opdracht van Gilbert Lambrechts naar ontwerp van Charles Rimanque.

Hoogtepunt binnen deze homogene vestbebouwing is ongetwijfeld het voormalige café "De Zwaan", ook "Châlet Vert" genoemd, op de hoek van de Kabbeekvest en de IJzerstraat, dat in 1936 eveneens in opdracht van Gilbert Lambrechts gebouwd werd naar de plannen van Charles Rimanque als een café met woonst.

Net zoals voor Geens was ook voor Rimanque de specifieke ligging van de bouwplaats bepalend voor de vormgeving van het gebouw: de hoeksituatie wordt niet genegeerd zoals in het tegenoverliggende pand Kabbeekvest 57 / Ijzerstraat, maar benadrukt door twee steile, wit bepleisterde puntgevels - één aan de Kabbeekvest en één in de Ijzerstraat - die met elkaar verbonden zijn door enkele twee bouwlagen hoge, halfronde erker in metselwerk. Deze erker is de essentiële link tussen beide puntgevels die, door hun omvang, gevelafwerking en kleur, blikvangers zijn in een voor de rest door bakstenen gevels en platte daken gedomineerde omgeving. Stilistisch is het cafégedeelte nog schatplichtig aan de art deco, getuige de paraboolvormige deur, de oculi en de puntgevels onder groene zadeldaken. Het woongedeelte in de IJzerstraat is eerder modernistisch van vormentaal: een volume met plat dak en geometrisch uitgewerkte gevel met een opgetrokken en vooruitspringend deurrisaliet, en sterk geprononceerde en doorgetrokken lateien en stijlen in wit geschilderd beton. In het oorspronkelijke ontwerp was de gevel aan de IJzerstraat homogener: er was slechts één toegang - de paraboolvormige deur -, en het woongedeelte volgde de bouwhoogte en de vormentaal van de halfronde erker in het café-gedeelte, met op de plaats van de huidige deur een halfronde, gevelhoge erker met doorgetrokken bandvensters in de travee ernaast. Het huidige stilistische verschil tussen het art-deco-geïnspireerde café- en het modernistische woongedeelte vloeit allicht voort uit de vraag om café- en woongedeelte expliciet te scheiden.

Café "De Zwaan" of "Châlet Vert" is een beeldbepalend hoekpand van twee bouwlagen onder gecombineerde zadel- en platte daken, opgetrokken als een art-deco-geïnspireerd café met modernistisch woongedeelte naar ontwerp van Charles Rimanque in 1936. Het cafégedeelte wordt gemarkeerd door twee over de beide bouwlagen doorlopende puntgevels die met elkaar verbonden zijn door een halfronde, volledig beglaasde erker met nog oorspronkelijk gekleurd glas in de bovenlichten.

Het woongedeelte aan de IJzerstraat is afgedekt met een plat dak en wordt gedomineerd door de verhoogde deurtravee met boogvormig trapvenster, en door een uit het gevelvlak springend en wit geverfd raster van lateien en penanten in de venstertravee ernaast. De gevels worden gekenmerkt door het spel van in- en uitspringend volumes – erkers, portieken, een luifel en risalieten – en door het afwisselend kleur- en materiaalgebruik – roodbruine en okerkleurige baksteen, groen geglazuurde dakpannen, dito keramische tegeltjes, bepleisterde gevelvlakken en wit geschilderde betonnen accenten. Het interieur werd niet bezocht.

Voortuin. De kleine buitenzone voor het café is van het openbaar domein gescheiden door een laag bakstenen muurtje met deksteen in blauwe hardsteen, dat door middel van een metalen reling oorspronkelijk verbonden was met een tweede muurtje, getrapt en voorzien van een oculus.

Het café is niet meer in uitbating.

  • Afdeling ROHM West-Vlaanderen, beschermingsdossier Monumenten in het Zoute (27.01.2004).
  • DOPERE F. 2007: Art Nouveau, Art Déco en Modernisme in de Tiense woningarchitectuur, in Museumopener, jaargang 8, nummer 3, 7-9.
  • KEMPENEERS P. 1999: Thuis in Tienen, Tienen, 85.
  • LOOSEN H. s.d., Het oeuvre van A. Geens, archiefnotities op basis bouwaanvragen (1903 - 1913) in het Hagelands Documentatiecentrum.

Bron: Beschermingsdossier DB002284
Auteurs: Verloove, Claartje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Café De Zwaan [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205969 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.