Historische hoeve "'t Hospitaalgoed". Dieper gelegen 18de-eeuwse hoeve met losse bestanddelen, gesitueerd op de grens met de gemeente Hulste op een site die reeds is bebouwd in de 13de eeuw. De hoeve wordt in het noorden begrensd door de Eikbosbeek, die in oorsprong de omgrachting rondom de hoeve voedde. De hoevenaam verwijst naar het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal van Kortrijk, eigenaar van de hoeve vanaf de 13de eeuw.

Opgenomen in de niet-limitatieve lijst van merkwaardige gebouwen in het open landschap van Harelbeke, definitief vastgesteld in de gemeenteraad van 11.02.2008 (categorie 1).

Historiek

13de eeuw. In 1261 wordt de hoeve vermeld als het "Goed te Roeselare" (13,5 bunder groot). In datzelfde jaar wordt het leen door de kanunnik van het Harelbeekse kapittel, geschonken aan het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal van Kortrijk, in wiens bezit het blijft tot aan de Franse revolutie.

15de eeuw. In 1460 omvat de hoeve 19 bunder akker en weide en wordt ze verpacht aan Maerten Meeuwels.

17de eeuw. Op de kaart van 1642 uit het Rijksarchief te Kortrijk bestaat de omwalde hoeve uit een woonhuis met twee landgebouwen. In 1661-1688 wordt de hoeve verpacht aan Joos Vande Putte en vanaf 1688 aan Jan Verté.

18de eeuw. Vanaf 1719 is de hoeve bewoond door Carel Vanneste. De schuur wordt gebouwd in 1728 zie jaartal "1728" op de sokkel van het Onze-Lieve-Vrouwbeeld, het poortgebouw dateert van 1742 zie jaartal "1742" op sluitsteen. Op de kaart uit het register van de eigendommen van het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal (1752) wordt reeds de huidige gebouwenconfiguratie weergegeven; afbeelding van het poortgebouw, het boerenwoonhuis, de schuur, het bakhuis en twee stallen binnen de omwalling. Na de Franse Revolutie wordt de hoeve overgeheveld naar het OCMW van Kortrijk.

19de eeuw. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) wordt een landgebouw weergegeven tussen het boerenhuis en het bakhuis. Op het kadasterplan van 1839 uit het OCMW-archief te Kortrijk wordt dit landgebouw niet weergegeven; op het plan is het boerenhuis echter uitgebreid met het wagenhuis. Van 1820 tot 1939 wordt de hoeve bewoond door de familie Vergote zie op de Atlas der Buurtwegen (1845) en de Popp-kaart (1856) aangeduid als "Ferme Vergote". Het landgebouw tussen het boerenhuis en het bakhuis wordt volgens het kadaster afgebroken in 1882; bouw van het wagenhuis in het verlengde van het boerenhuis (reeds weergegeven op het kadasterplan van 1839).

20ste eeuw. In het begin van de 20ste eeuw loopt de tramlijn tussen Hulste en Bavikhove heel dicht ten noordoosten langs de hoeve zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1910). Volgens de literatuur worden in 1910 alle strodaken vervangen door pannen daken en worden circa 1919 de houtconstructies van het boerenhuis en de schuur vernieuwd. Sinds 1939 bewoond door de familie Demarez.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de hoeve bewoond door Duitse soldaten. De 18de-eeuwse schuur raakt sterk beschadigd; bij de heropbouw wordt de schuur verhoogd en verbreed met inwerking van het 18de-eeuwse gedeelte. De eiken langs de dreef worden in de oorlog omgehakt en gebruikt als brandstof.

In 1947 wordt een hangar gebouwd buiten de omwalling en in 1950 verdwijnt de oven uit het bakhuis. In 1957 wordt de tramlijn van 1889 afgebroken en geraakt ook de zuidelijke gracht in onbruik, waardoor de ophaalbrug voor het poortgebouw wordt afgebroken. In 1968 wordt de schuur verbreed met een koestal. Bij de rechttrekking van de Plaatsbeek in 1977 wordt de bedding van de Eikbosbeek verlegd en de oostelijke wal rond de hoeve dichtgegooid. In 1980 wordt de hoeve gerestaureerd en de varkensstal als bijkeuken ingericht. In 1984 wordt opnieuw een hangar gebouwd buiten de omwalling.

Beschrijving

Hoeve bereikbaar via een lange, geasfalteerde oprijlaan vanaf de Vlietestraat. Losse bestanddelen gelegen rondom een centraal erf (deels begraasd, deels gekasseid); verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldaken. Enkel het zuidelijke gedeelte van de vierkante omwalling is bewaard.

18de-eeuws poortgebouw aan de zuidoostzijde van het erf, daterend "1742" zie bouwjaar op de natuurstenen sluitsteen. Bakstenen gebouw met puntgevel waarvan de bedaking afhelt boven twee zijvolumes. Centrale, rechthoekige doorrit onder metalen I-balken. Muurvlechtingen en spitsboogvormige heiligennis met Mariabeeld; aan erfzijde, laadluik.

18de-eeuws boerenhuis met geïncorporeerd wagenhuis daterend uit de 19de eeuw, gelegen aan de noordoostzijde van het erf. Bouwsporen in zijgevel en interieur wijzen erop dat het boerenhuis is verhoogd en verbreed. Woongedeelte van zeven traveeën op een gecementeerde plint; beluikte vensters met vernieuwd houtwerk. Rechts, geïncorporeerd wagenhuis met twee deels dichtgemetste korfboogvormige inrijpoorten; thans rechthoekige openingen onder houten balk. Binnenin het woonhuis zijn in de leefruimte enkele balken met fraaie sluitstenen toegevoegd in de jaren 1980, afkomstig uit de pastorie van Wakken (Dentergem).

18de-eeuwse schuur onder overkragend zadeldak aan de zuidwestzijde van het erf. Grote korfboogvormige poort onder natuurstenen druiplijst, thans voorzien van rechthoekige, metalen schuifpoort. De voormalige dwarsdoorrit is later (jaren 1960) gedicht door de aanbouw achteraan het volume van een koeienstal. Muuropeningen deels met ontlastingsboog, deels onder betonnen latei; (betraliede) venstertjes links en deels gedichte staldeuren rechts van de poort. Gotische spitsboognis met Onze-Lieve-Vrouwbeeld; de sokkel van het beeld draagt het wapen van de priorin De Bruyne en het jaartal "ANNO 1728 CB DVMZDBPIA". Zijgevel met muurvlechtingen. De schuur is later verhoogd zie bouwsporen in de zijgevel.

Stal aan de zuidzijde van het erf, onder een sterk overkragend zadeldak; verscheidene vierkante venstertjes, laadluik in zijgevel. Overwelving door troggewelven. 18de-eeuws bakhuis aan de noordoostzijde van het erf (thans bergplaats) onder overkragend zadeldak. Zijgevels met luchtsleuven (zuidzijde) of laadluik (noordzijde). Erfgevel met rechthoekige, dubbele poort. Stal gelegen schuin achter het boerenhuis.