erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Margaretha met kerkhof

bouwkundig element
ID
2035
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2035

Juridische gevolgen

Beschrijving

Noord-zuid-georiënteerde, neoclassicistische kerk met omringend en door taxus omhaagd kerkhof. Nieuwe uitbreiding van het kerkhof ten zuidwesten, met Lourdesgrot in het zuiden, ter ere van het 25-jarig priesterschap Z.E.H. Meeûs, 11/9/1960; Onze-Lieve-Vrouwebeeld door E. Nootens. Links voor de kerk: Heilig Hartbeeld, gesigneerd C. Van De Capelle van 1928, op arduinen sokkel, gesigneerd Praille Londerzeel; rechts monument der gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog.

Historiek

Na de afschaffing van de parochie Nattenhaasdonk in 1801 en de verdere teloorgang ten gevolge van de zware dijkbreuk van 1825, kreeg het hoger gelegen Wintam uiteindelijk gunstig advies voor een eigen kerk, pastorie en school.

Eerstesteenlegging van een neoclassicistische kerk naar ontwerp van F. Drossaert op 29/5/1828. Het puin van de kerk van Nattenhaasdonk werd verwerkt in de funderingen. Houten overdekking van de zijbeuken vervangen door bakstenen gewelven in 1856-1857. Op aanraden en naar ontwerp van de provinciale architect J. Schadde werd het gewelf van de middenbeuk omwille van instortingsgevaar afgebroken en gereconstrueerd in 1858. Bedaking zwaar beschadigd door een orkaan in 1859; omwille van de stabiliteit stelde J. Schadde voor het dak te reconstrueren met een steilere helling en een nieuwe toren te bouwen; de oude toren was immers te laag in verhouding tot het nieuwe dak. Deze werken, waarbij tevens de hele voorgevel werd gesloopt en naar voor gebracht (zie bouwnaad), werden uitgevoerd naar ontwerp van de provinciale architect J. Schadde in 1862-1863.

Beschrijving

Driebeukige pseudo-basiliek van vijf traveeën met ingebouwde noordtoren, zonder transept en met koor van één rechte travee en driezijdige sluiting. Sobere baksteenbouw met eenvoudige rondboogvensters, onder leien zadeldak. Noordgevel gemarkeerd door de klimmende friezen van de tegen de toren aanleunende zijbeuken en door de neoromaanse toren onder ingesnoerde leien spits, niet alleen stilistisch te onderscheiden van de neoclassicistische kerk, doch ook qua materiaalgebruik: namelijk baksteen afgewisseld met muurbanden van gesinterde baksteen. Vierkante toren van twee grote geledingen gemarkeerd door verdiepte muurvlakken en typisch Romaanse rondboogfriezen; onderste geleding met op de hoeken versneden steunberen, overluifelde rondboogdeur in bakstenen omlijsting met engelenfiguurtjes en sluitsteen met Heilig Sacrament, links en rechts geflankeerd door beelden van Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Jozef, gesigneerd E. Nootens (jaren 1950); bekronend rondboogvenster. Rondbogige galmgaten in de bovenste geleding. Tegen het blind, polygonaal koor grafmonument van pastoor J. Bosch (? 1899), gesigneerd Ph. Schnabel Willebroek.

Interieur

Classicistisch opgevat interieur: rechte arcade met gemarmerde Ionische zuilen, op vierkante natuurstenen sokkel; middenbeuk met bepleisterde kruisribgewelven, zijbeuken voorzien van kruisgewelven met gordelbogen; halfcirkelvormig koor met vier gecannelleerde zuilen van de Ionische orde die een klassiek hoofdgestel dragen, waarboven een half koepelgewelf met casementen. Vlak geplafonneerd portaal.

Mobilair

Schilderijen: Heilige Margareta van Antiochië, midden 17de eeuw, toegeschreven aan Gaspar de Crayer.

Beeldhouwwerk: meestal afkomstig uit de kerk van Nattenhaasdonk: Jezus aan het kruis, circa 1734, F. Van Laeken; Onze-Lieve-Vrouw met Kind, gepolychromeerd hout, 1551, J. Van Mechelen; Heilige Drievuldigheid, geschilderd hout, eerste helft 18de eeuw; Heilige Jozef met kind, gepolychromeerd lindehout, eerste helft 18de eeuw; Heilige Eligius en Heilige Hubertus, gepolychromeerd hout, eerste kwart 19de eeuw. Moderne heiligenbeelden, 1954, E. Nootens.

Meubilair: altaartafel van circa 1828, marmer en hout; koorgestoelte, eik, eerste helft 19de eeuw; communiebank, tweede kwart 19de eeuw; preekstoel, eik, eerste helft 19de eeuw; eiken biechtstoelen van Nattenhaasdonk, 18de eeuw; oksaal met jaartal 1770, eik, (evenals de orgelkast in 1868 overgebracht uit Asse). Deuromlijstingen in koor (begin 18de eeuw) en in zijbeuken (midden 18de eeuw), afkomstig uit Nattenhaasdonk. Gebrandschilderde glasramen geplaatst in 1889. Omwille van oorlogsschade nieuwe glasramen in doopkapel en portaaldeuren, 1952-1953, J. Huet, onder meer Hemelvaart van Maria, 1952, links in koor.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten & Landschappen, Bestuur voor Monumenten en Landschappen, Provinciale Directie Antwerpen, dossier Sint-Margarethakerk Wintam.
  • Kadaster Antwerpen, Mutatieregisters Hingene, schetsen 1863/7.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Willebroek, Brussel-Antwerpen, 1975, p. 25-26.
  • MEUL V., Jozef Schadde (1818-1894). Provinciale architect van het arrondissement Mechelen van 1853 tot 1869, Licentiaatsverhandeling KUL, 1992, p. 79-87.

Bron: DE SADELEER S., KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. 1995: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein-Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Rechthoekig omhaagd kerkhof omheen de kerk, op het einde van de 20ste eeuw ingedeeld met geschoren hagen. Voornamelijk ten oosten en ten zuiden bleven graftekens bewaard die de 20ste eeuw overspannen. De typische grafvormen komen voor. Het boomstamkruis voor Justina Geudens uit 1918 en een stèle voor Theodorius Naegels (+1943) vormen samen een dubbelgraf. Verder zijn er stèles met zerken in laat eclecticisme, sobere art deco en modernisme. De graftekens worden versierd met gestileerde planten als klimop en rozen, aangevuld met metalen en porseleinen palmetten, Christushoofden en foto’s.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Mariagrot

Het Mariagrotje is gelegen achteraan de begraafplaats (uitbreiding van het kerkhof), tegen de Koning Boudewijnhof.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Margaretha met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2035 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.