erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Lambertus met ommuurd kerkhof

bouwkundig element
ID
2026
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2026

Juridische gevolgen

Beschrijving

De Sint-Lambertuskerk, gelegen op een lichte verhevenheid op de hoek van de Richard Caluwaertsstraat en de Desiré Van Hoomissenstraat, is een classicistisch zaalkerkje uit 1778-1779 met een ingebouwde laatgotische westtoren, omringd door een ommuurd kerkhof.

Historiek

Door zijn verheven ligging troont het classicistische zaalkerkje als het ware te midden van het eertijds economisch zeer bedrijvige Eikevliet, een gehucht van Hingene dat ontstond door zijn specifieke ligging aan een meander van de Vliet. Deze enigszins geïsoleerde woonkern bezat van oudsher een eigen kapel, die onder meer na de godsdienstperikelen van de 16de eeuw werd heropgebouwd. De huidige kerk dateert van 1778-1779, maar behield een laatgotische toren. Het gaaf bewaarde ensemble bestaat uit een sober classicistisch zaalkerkje met de traditionele inplanting van het kerkhof rondom de kerk.

De oude kapel van Eikevliet werd vernield tijdens de godsdiensttroebelen van de 16de eeuw en werd kort nadien heropgebouwd. Na afbraak van de kapel startte de bouw van de huidige Sint-Lambertuskerk op kosten van de abdij van Affligem, die de plaatselijke tienden ontving; de eerstesteenlegging vond plaats op 5 juni 1778, de inwijding van de kerk op 7 oktober 1779). In 1876 werd een sacristie opgetrokken naast het koor, naar ontwerp uit 1874 van Leonard Blomme (1840-1918). In 1842 volgde een erkenning als parochie, afhankelijk van Puurs. De buitengevels van de kerk werd in 2000 grondig gerenoveerd. In 2008 werd de restauratie van het interieur beëindigd.

Beschrijving

De georiënteerde zaalkerk heeft een ingebouwde laatgotische westtoren, een schip van zes traveeën en een koor van één rechte travee en driezijdige sluiting. De sacristie bevindt zich ten zuiden van het koor. De Sint-Lambertuskerk is een baksteenbouw met talrijk ingewerkte grafstenen, afgedekt door een leien zadeldak.

De laatgotische vierkante toren uit circa 1500 telt vier geledingen op een zandstenen onderbouw en is bekroond met een leien tentdak. De toren is opgetrokken uit baksteen met verwerking van zandsteen voor de talrijke speklagen, hoekblokken en waterlijsten. In de twee bovengeledingen liggen de speklagen iets verder uit elkaar, wat mogelijk verwijst naar een latere aanpassing. De toegangsdeur tot de kerk is gevat in een tudorboogvormige, geprofileerde zandstenen omlijsting, waarboven zich een spitsboogvenster bevindt met neogotisch maaswerk in een kwarthol geprofileerde zandstenen omlijsting. De bovenste geledingen zijn voorzien van sobere spitsboogvensters en spitsboogvormige galmgaten. Op het plan van C.J. Everaert van 1792 telt het schip slechts vijf traveeën. De westelijke traveeën aan weerszijden van de toren (magazijn en doopkapel) zijn een uitbreiding van 1836. Het schip wordt gemarkeerd door eenvoudige pilasters waarvan het bepleisterd kapiteel is opgenomen in de eveneens bepleisterde en kwarthol geprofileerde daklijst. De steekboogvormige muuropeningen hebben een bepleisterde omlijsting met oren, neuten, druiplijst en sluitsteen. De overgang tussen het schip en het koor, met gelijkaardig uitzicht, deels gesloten en met een blind venster, gebeurt via een gebogen verbinding.

Interieur

Het bepleisterd en beschilderd interieur is overwelfd met een gedrukt tongewelf, onderbroken door beschilderde gordelbogen en pseudo-ribben, en steunend op een kroonlijst op rolwerkconsoles.

Mobilair

Schilderijen van de Vlaamse School, 17de eeuw:Jezus zegent de kinderen; Onze-Lieve-Vrouw en Kind; Heilige Antonius abt; Aanbidding der herders (de twee laatste bewaard in de pastorie).

Beeldhouwkunst: Heilige Lambertus, 16de eeuw, gepolychromeerd hout; Jezus aan het kruis, 16de-17de eeuw, geschilderd hout (sacristie); Heilige Lambertus, eerste helft 18de eeuw, gepolychromeerd hout; Heilige Donatus, einde 18de eeuw-begin 19de eeuw, gepolychromeerd hout; medaillon Thomas van Aquino, 18de eeuw, eik.

Meubilair: noordelijk zijaltaar door Lanier van Gent, 1870, gemarmerd hout; 3 eiken biechtstoelen door Lodewijk Pauliart, 1852 en 1855; eiken preekstoel met voorstelling Onze-Lieve-Vrouw en Heilige Lambertus, aangekocht in 1812.

  • Beschermingsdossier DA002154, Sint-Lambertuskerk (H. Kennes, 1998, digitaal dossier).

Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Ommuurd kerkhof met een selectie graftekens van de 19de tot de 21ste eeuw.

Historiek

Een eerste afbeelding van de kapel van het gehucht Eikevliet dateert uit 1773. Omheen de kapel is een groen ingekleurde zone ingetekend. Vermoedelijk is het terrein dan nog geen kerkhof. Een voetpad loopt van noordoost naar zuidwest over het terrein. Een meer gedetailleerde afbeelding dateert uit 1792. De situatie wordt bevestigd door de Ferrariskaart en een figuratieve kaart uit 1793. Beide kaarten bevestigen dat op dat ogenblik de oostelijke zijde van het kerkhof afgeboord is met een bomenrij. Aan de straatzijde wordt geen muur aangeduid. De wegel, tegen 1793 mogelijk een volwaardige weg, loopt nog steeds over het kerkhof. De kaart van 1793 vermeldt duidelijk ‘Kercke van Eyckevliet’ waardoor er tevens een kerkhof mag verwacht worden. Op dat ogenblik geeft ook ten oosten een weg uit op het kerkhof. De Atlas der Buurtwegen uit 1840 toont een muur als afsluiting met de rijweg.

Beschrijving

Het met een bakstenen muur onder ezelsrug omheinde en vergroende kerkhof is opgedeeld met hagen. Volgens een niet-gedateerde postkaart was de omheiningsmuur ooit witgekalkt. Ten zuiden van de kerk is het kerkhof grotendeels geruimd. Het kerkhof behield het beeld van een typisch plattelandskerkhof.

Tegen de kerkmuur zijn verschillende graftekens te vinden uit het midden van de 19de tot het begin van de 20ste eeuw. Het oudst bewaard gebleven grafteken is de sobere classicistische muurstèle Stas (+1850) met akroteria, een ouroboros, een zeis, een omgekeerde fakkel en een schedel met beenderen. Voor de familie Geniets bleven niet minder dan drie muurstèles uit de periode 1856-1938 bewaard. Verder staan er eclectische en neogotische muurstèles, meestal bestaande uit een plint, een naar boven verjongend lichaam en een kopstuk uitlopend op een kruis. De stèles zijn versierd met akroteria, gestrikte immortellenkransen (onder andere Vanhoomissen +1886), een brandend hart-kruis-anker voor geloof, hoop en liefde (De Block-Pauwels +1898), immortellenkransen in combinatie met eikentakken, palmtakken en lauriertakken. Opvallend is het boomstamkruis uit 1908 voor de familie De Block net als het natuurstenen gedenkteken Caluwaers (+1906). De stèle bestaat uit een kleine uitspringende zerk, een inspringende sokkel en een uitspringende rechthoekige bovenbouw. Het geheel is versierd met gestileerde bloemen en festoenen. Tegen de noordelijke kerkmuur hangt er een graftrommel. Uitzondering in deze groep is het neogotische hardstenen grafteken Boeykens.

Op het kerkhof liggen graftekens, voornamelijk stèles met zerken of graftuinen uit het interbellum, de naoorlogse periode en de vroege 21ste eeuw. Zowel modernistische als sober gedecoreerde art-decograftekens komen er voor. De graftekens zijn voorzien van metalen en porseleinen applicaties en foto’s. Meerdere tekstplaten zijn uitgevoerd in marbriet.

  • Algemeen Rijksarchief, kaarten en plannen I, nummer 2299, Carte intitulée: Caerte figuratief (...) verbeeldende den dorpe van Eyckevliet (Eikevliet) met desselfs huysingen, kercke, etc., alsmede deu gehuchte van Sauvegarde, Everaert C., 1792, 1:2212.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en plannen, nummer 1596, Kaart van het Antwerpse Eikevliet met de kouter, de verschillende eikenbomen en het broek, Van den Kerchove P.L., 1773, 1:6746.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Lambertus met ommuurd kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2026 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.