erfgoedobject

Huis van de grootjuffer en Infirmerie

bouwkundig element
ID
20105
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20105

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig "Huis van de grootjuffer" en gewezen "Infirmerie", thans zogenaamd "Dr. Decroly Instituut".

Barokgebouwen uit de tweede helft van de 17de eeuw, grotendeels opgetrokken nadat een grote brand in 1674 het complex volledig verwoestte. Oorspronkelijk op U-vormige plattegrond, thans gegroepeerd rondom een vierhoekige binnenplaats met aanpalende tuin links. Het complex werd door de Commissie van Burgerlijke Godshuizen aan de stad verkocht voor het inrichten van een stadsschool in 1877. In de daaropvolgende jaren (1877-80) werden ingrijpende restauratie- en aanpassingswerken uitgevoerd.

Infirmerie (ten zuidwesten). Bak- en zandsteenconstructie van twee bouwlagen onder afgewolfd zadeldak (kunstleien). Huidige gevelaspecten dateren van na de verbouwingswerken: het gehele gebouw werd hoger opgetrokken en de oorspronkelijke rondboogvensters in geringde omlijsting werden vervangen door de huidige veel grotere steekboogvensters. De aanbesteding voorzag het gebruik van het afbraakmateriaal.

Voorgevel van negen traveeën afgelijnd door hoekblokken. Horizontaal belijnde bakstenen lijstgevel door zandstenen plint en beschilderde speklagen. Behouden verankering. Vlak omlijste steekboogvensters. Bewaarde centrale barokdeur van zandsteen: rechthoekige omlijsting met flankerende voluten, gecantonneerd door kloosterkozijnen, waarop fronton doorbroken door rondboognis in omlijsting met oren en voorzien van voluten eindigend in leeuwenpoten die een bol vasthouden.

Gevel van zes traveeën uitziend op de binnenplaats. Steekboogvensters in vlakke omlijstingen met oren. Ervoor galerij op gietijzeren zuiltjes (19de-eeuws). Linkerzijgevel van drie traveeën met benadrukte middentravee door getoogde vlakke vensteromlijsting met bekronende waterlijst.

Huis van de Grootjuffer. Westvleugel van twee bouwlagen onder zadeldaken (pannen), opgetrokken uit bak- en zandsteen. Oorspronkelijk een lijstgevel van tien traveeën en twee bouwlagen onder doorlopende kroonlijst, afgedekt met een zadeldak voorzien van twee getrapte dakvensters met bouwjaar van de bouwcampagne voor de brand op gevelstenen "Anno MDCXVI". Bij de herinrichting tot school opgesplitst in een hoger opgetrokken lijstgevel (links) van vier traveeën, met een rechterzijtrapgevel, en een lijstgevel van zes traveeën, op een doorlopende zandstenen plint. Registers met kruiskozijnen afgelijnd door waterlijsten. Links oorspronkelijke barokke deur: benagelde eiken deur met barokmotieven, opschrift "AE MRA 1667" en een gegoten ornament voorstellende de Heilige Elisabeth van Hongarije, gevat in een rechthoekige zandstenen omlijsting met oren en voluten en bekronende, omlijste rondboognis onder gebogen fronton.

Rechts deur in aangepaste stijl uit het einde van de 19de eeuw. Behouden linkertrapdakvenster. Totaal gereconstrueerde achtergevel met kruiskozijnen, overspannen met gekoppelde rollaagjes. en centraal getrapt dakvenster.

Zijpuntgevel van drie traveeën met zelfde ordonnantie. Geveltop met twee rechthoekige vensters en omlijste oculus met afhangende voluten en kroonlijst.

Interieur. Een fraaie barokke zandstenen spiegelboogvormige deuromlijsting met bekronend gebroken fronton geeft toegang tot een grote vergaderzaal of refter met balken overwelfd en voorzien van barokke schouw.

Noordvleugel van twee bouwlagen onder zadeldak (pannen). Onderkelderd. Gevel aan de buitenzijde van zes traveeën met doorlopend gevelvolume en -ordonnantie en drie getrapte dakvensters. In het einde van de 19de eeuw eveneens verhoogd. Grondig gerestaureerde gevel van vijf traveeën uitziend op de binnenplaats met voornamelijk in de 19de eeuw toegevoegde kruiskozijnen afgelijnd door negblokken en overspannen met wigvormig ontlastingssysteem. Licht getoogde deur in vlakke omlijsting met oren (19de-eeuws). Centraal dakvenster voorzien van puntgeveltje met muurvlechtingen.

Interieur. Bewaarde gang van zeven traveeën voorzien van 17de-eeuws stucplafond met gedrukte overwelving gescheiden door zandstenen gordelbogen.

Voormalige kapel van de infirmerie (zuidoosthoek), thans turnzaal van de school. Eenbeukig bak- en zandstenen gebouw met twee traveeën onder zadeldak (leien), voltooid in 1683. Straatgevel gemarkeerd door speklagen. Grote getraliede steekboogvensters met glas-in-lood gevat in vlakke zandstenen omlijsting met oren en overspannende kroonlijst. Fraai spiegelboogdeurtje in barokstijl: geblokte omlijsting met oren geaccentueerd door voluten en bekroond met rechthoekige kroonlijst. Houten kroonlijst op consoles als gevelbeëindiging. De oostelijke puntgevel, volledig opgetrokken uit zandsteen, wordt geschraagd door steunberen en is voorzien van een geprofileerd spitsboogvenster en een omlijste oculus.

Interieur. Traveeën gescheiden door zandstenen pilasters. Overwelfd met kruisribgewelven gescheiden door fraai uitgewerkte gordelbogen, gedateerd op de consoles 1683. De oorspronkelijke verbindingsdeur met infirmerie met zandstenen rondboogomlijsting is thans dichtgemetseld. Twee 17de-eeuwse grafstenen.

Zijingang van het instituut voorbij de straatbocht. Barokportaal afkomstig van het karmelietenklooster (kerk) in de Vrouwebroersstraat - Lange Steenstraat, naar hier overgebracht in 1881-83. Eikenhouten 17de-eeuwse rondboogdeur in hardstenen omlijsting, geflankeerd door Ionische halfzuilen, bekroond met gekornist entablement, waarboven een gebroken fronton en tussenin een barokke nis, met beeldje van een begijn (?), bekroond met fronton en afgelijnd met voluten. Eiken deur verfraaid met engelenkopjes op cartouches, getorseerde deurstijl verrijkt met wijnrank en erboven Heilige Maagd met Kind.

  • VANDENBUSSCHE C., Bijdrage tot de bouwgeschiedenis van het Sint-Elisabethbegijnhof te Gent, Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1969, Gent, 1970, p. 244-245.
  • Stadsarchief Gent, reeks F, nr. 57 (1 + 2).

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Zuid-West, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In de barokke omlijsting van de toegangsdeur in de voorgevel van de infirmerie is in een nis een beeld van gravin Johanna van Constantinopel aanwezig. In december 1964 kreeg beeldhouwer Berten Coolens de opdracht dit beeld te vervaardigen in Vaurion witsteen. Het beeld werd ingewijd op 26 april 1966.

Berten Coolens vervaardigde nog een ander beeld voor deze site, namelijk een beeld dat Margaretha van York voorstelt. Dit beeld staat in de nis van het barokke toegangsportaal die de zijingang van het instituut vormt. De veronderstelling in de inventaristekst van 1979 dat dit beeld een begijn voorstelt, klopt dus niet. Het beeld van Margaretha van York, echtgenote van Karel de Stoute, hertog van Bourgondië, werd vervaardigd in opdracht van de Vrienden van het Oud Begijnhof (VOB) en werd tijdens de dekenijfeesten van de Begijnengracht op 30 augustus 1968 onthuld door de Gentse burgemeester Claeys. Dit beeld herinnert dat ze een belangrijke weldoenster was voor de Gentse religieuze instellingen.

  • Informatie verkregen van R. van Elslande (17 augustus 2020).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is deel van
    Begijnhof Sint-Elisabeth

  • Is deel van
    Begijnhofdries

  • Is deel van
    Gravin Johannastraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Huis van de grootjuffer en Infirmerie [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20105 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.