Gestimuleerd door het succes van het Brusselse kanaal naar de Rupel wilde ook Leuven in het midden van de 18e eeuw een kanaal bouwen. Met het graven van de Vaart zou Leuven immers toegankelijk worden voor zeeschepen. Eerdere pogingen om met hetzelfde doel de Dijle te kanaliseren, waren immers op een sisser uitgelopen. Op 9/2/1750 deed Prins Karel van Lorreinen de eerste spadesteek en op 21/12/1752 werd het 30 km lange kanaal met water gevuld.

Na twaalf jaar werk en herhaalde tegenslagen door het breken van dijken en sluizen kon het kanaal in 1763 eindelijk in gebruik genomen worden. Het telde vijf sluizen: Tildonk, Kampenhout, Boortmeerbeek, Battel en Zennegat.

De eerste tien jaar na de ingebruikname heeft het kanaal nogal wat technische problemen opgeleverd. Na een grondige studie van de problemen kwam men tot het besluit dat de taak van de sluis van Mechelen diende overgenomen door 2 nieuwe sluizen (Boortmeerbeek en Battel). Ook in Tildonk kwam er een sluis. In 1760 werd gestart met de bouw van die sassen, in 1763 waren ze klaar.

Vanaf dat ogenblik tot op heden is aan de infrastructuur op het kanaal zeer weinig gewijzigd. In het bijzonder de sluizen zijn quasi authentiek bewaard. De wijzigingen zijn beperkt gebleven tot verstevigingswerken (voornamelijk aan het Zennegat).

De sluisdeuren worden niet langer door kaapstanders bediend, maar door middel van lieren. De sporen van de deur die oorspronkelijk de twee "compartimenten" van een sluis van dit type scheidde, zijn duidelijk zichtbaar. Die deuren zijn verdwenen als gevolg van de grotere afmetingen van de binnenschepen.

Opmerkelijk is dat alle 5 sluizen van het type "buiksas" zijn, zo genoemd naar de halfronde uitsparingen in de wanden. Aan deze structuur is gedurende meer dan 2 eeuwen niets veranderd. De muren van de sluizen zijn praktisch overal nog volledig authentiek.

De sluis bestaat uit een dubbele schutsluis met twee opeenvolgende kolken van het type buiksas waarvan de tussendeuren werden weggehaald (langere schepen); de oorspronkelijke kolkmuren in metselwerk zijn bewaard; gebruik van natuursteen voor dekstenen, schotbalkgleuven, deurstijlen en sluishoofden; houten puntdeuren met twee tussenregels, één drukschoor en één tand- en heugelsysteem voor de doorlaatopening per deur; de deuren zijn tevens voorzien van passerelles met gesmede balustrades; bediening deuren vroeger door middel van houten kaapstanders, nu met lieren (tand- en heugelstangen). Enkele herstellingen van recentere datum (beton).

In de onmiddellijke omgeving staat de oorspronkelijke en vrij goed bewaarde sluiswachterswoning in classicistische stijl: langwerpig gebouw (één bouwlaag, verschillende traveeën), fronton boven de toegang; baksteen met bezetwerk van recente datum; kelders (eertijds paardenstallen) met zware bakstenen gewelven op natuurstenen zuilen.