erfgoedobject

Fordgarage

bouwkundig element
ID
200047
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200047

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Fordgarage
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Fordgarage: toonzaal en appartement
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Fordgarage
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

De modernistische garage van Alfred George, kadastraal geregistreerd in 1935 als de vergroting van de toenmalige garage, vormt een baken in het straatbeeld. Het pand vormt een typologisch opmerkelijk en gaaf voorbeeld van een karakteristiek bouwtype uit het interbellum, meer bepaald een autotoonzaal met bovenliggend appartement voor de eigenaar-uitbater. Omstreeks 1938 werd in het kadaster de bouw van een 'mechaniekrijtuigmakerij', ofwel de werkplaats van de garage van Alfred George, geregistreerd ten zuiden aan Vesten (nummer 53).

Historiek en context

Alfred George richtte omstreeks 1919 een zaak op in (motor)fietsen, rijwielen en naaimachines in de buurt van het station van Steenhuffel (Londerzeel). Op vraag van de Fordverdeler opende hij nadien een nieuwe zaak op een publicitair meer gunstige locatie, langsheen een belangrijke provinciebaan, meer bepaald de huidige Krekelendries, vlakbij het centrum van Merchtem. Na verloop van tijd werd de oudere woning gesloopt en werd er omstreeks 1935, aansluitend op het toenmalige magazijn en atelier dat uitgaf op de achterliggende straat Vesten, een nieuwbouw opgetrokken die indertijd door de Merchtemnaren op zeer gemengde gevoelens werd onthaald. Deze Fordgarage illustreert het toenemend autogebruik in de jaren 1930 toen de auto voor het eerst, ook in de kleinere centra, via een in het oog springende, gestroomlijnde architectuur en volledig beglaasde vitrines als consumptieartikel aan de man werd gebracht.

De niet-gedateerde en evenmin gesigneerde bouwplannen voor een "Garage et habitation pour compte de Monsieur George à Merchtem" zijn bewaard in het gemeentearchief. Naar verluidt was ene Loulou Govaerts, woonachtig op de Brusselse Grote Markt, de ontwerper en werd het vaste en losse meubilair geleverd door de Brusselse firma Vanderborght. Het feit dat er in de bewuste periode verschillende Govaertsen actief waren, vergemakkelijkt geenszins de identificatie. Anderzijds is er wel een zekere verwantschap met de modernistische realisaties van Léon E. Govaerts (1891-1970) die, meestal in samenwerking met Alex Van Vaerenbergh, onder meer de solaria Van Schelle in Sint-Gillis (1933) en "Lac aux Dames" in Westende (1935) én het meubileringsmagazijn en -bedrijf Vanderborght (1932-1935) in de Schildknaapstraat in Brussel realiseerde. De bebouwing liep door ten zuiden tot aan Vesten, waar omstreeks 1938 aan de overzijde van de straat een nieuwe werkplaats werd gebouwd (Vesten nummer 53).

In de vroege jaren 1950 volgde de bouw van een garage en autotoonzaal in Vilvoorde. De garage in Merchtem bleef in gebruik tot omstreeks 2004, toen de eigenaar van het toenmalige bedrijf Ford George-Thomas, een deel van het achterliggende magazijn en atelier aan de zijde van Vesten liet slopen, en er een nieuwe toonzaal met atelier, parking en appartementen werden gebouwd. Het pand aan de Krekelendries werd nadien verhuurd als warenhuis en is heden in gebruik als speelgoedwinkel.

Beschrijving

Het witbepleisterde rechthoekige volume, opgebouwd uit betonnen pijlers en vloerplaten met bakstenen vullingen, omvat op het gelijkvloers twee toonzalen met centrale doorgang naar de achterliggende werkhuizen (heden deels gesloopt) en op de verdieping het appartement van de eigenaar met dakterras. Gevelbreed vensterregister in smalle, bronzen profielen, een overkragende en aan de hoeken afgeronde eerste verdieping met bekronend dakterras en brede metalen borstwering en ten slotte rechts, de als een scheepsbrug inclusief ronde schoorsteen en vlaggenmast uitgewerkte, kleine dakverdieping zorgen voor het typische aspect van de zogenaamde pakketbootstijl. Bovenaan de gevel in bronzen letters (nu blauwgeschilderd) het opschrift "Etablissements Georges"; tegen de schoorsteen de vermelding "garage". De bekronende vlaggenmast en het uurwerk – naar verluidt nog steeds in het bezit van diegene die het ooit herstelde –, zoals gekend van oude foto’s, zijn verwijderd.

Op het gelijkvloers wordt de centrale doorgang geflankeerd door twee identieke toonzalen waarbij de inkijk optimaal wordt verzekerd door een structuur van afgeronde betonpijlers en verdiepingshoge glaspartijen met smalle bronzen raamprofielen en buisvormige borstweringen. Aan de straatzijde, ter hoogte van de afgeschuinde toegang, kunnen de twee glaswanden via rails naar binnen toe worden geopend en dit met het oog op de aan- en afvoer van toonzaalwagens. De doorgang zelf is afgewerkt met een industriële vloer van rode tegels met in de rijrichting twee stroken beige tegels met ingedrukt bloemmotief. Een met blauwe hardsteen afgeboorde, smalle stoep scheidt de vitrinekijkers van de doorrijdende wagens. Voor de toegang, in het trottoir ingewerkt, een mozaïekinlegwerk met de naam A. George. Verder goed zichtbaar twee gedenkplaten met de bustes van A. Georges en van Baron de Coninck. Rechts achteraan, op de perceelsgrens bevindt zich de rechthoekige bureelruimte, links leidt een sobere bordestrap met getrapte houten leuning naar het appartement op de verdieping.

De aan straatzijde overkragende en luifelvormende verdieping omvat een ruim en functioneel-comfortabel ingericht driekamerappartement: aan de achterzijde de centraal ingeplante dag- en nachthal met tussenliggende vestiaire, links de keuken met terras en bijkeuken en rechts twee kinderkamers (in de praktijk werden de twee op de plannen als kinderkamer aangeduide kamers respectievelijk gebruikt als naaikamer en dressing); aan de straatzijde eetkamer, living, salon en grote slaapkamer met aansluitend de badkamer en een trap naar de slechts circa 6 meter brede tweede verdieping met dienstbodekamers, kleine badkamer en speelkamer die rechtstreeks uitgeven op het eveneens met metalen borstweringen beveiligde dakterras.

Zowel ruimte-indeling als art-deco-aankleding bleven optimaal bewaard: tegelvloeren (op de plannen aangeduid als wasserbillig) voor dienst- en sanitaire ruimten in combinatie met vasttapijt voor de leef- en slaapruimten, telkens voorzien van de karakteristieke afgeronde tegelplint, boogvormige openingen met metalen gordijnophouder tussen de verschillende leefruimten, indirecte verlichting of diverse types van opalen glazen bollen, ingekaste gietijzeren radiatoren alsook het volledige (vast en los) meubilair met onder meer wandkasten in eetkamer en salon, ingewerkte open haard, afgeronde zithoek met salontafel, slaapkamer en badkameruitrusting.

De autowerkplaats aan Vesten (nummer 53), is voorzien van een trapsgewijs uitgewerkt gevelfront. Het baksteenparement in kruisverband is heden beschilderd. De symmetrische voorgevel wordt aan weerszijden afgelijnd door hoger oplopende muurdammen, geaccentueerd door gebogen betonnen uitgangsborden met de vermeldingen "garage" en "Ford". Centrale, rechthoekige toegangspoort onder een betonnen luifel. Werkruimte onder een ijzeren polonceauspant.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Merchtem, afdeling II (Merchtem), 1935/41.
  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DB002221, Fordgarage (PAESMANS G. 2004).
  • ASSELMAN R. e.a. 1996: Merchtem ons dorp, deel I. Bloemlezing. Een reeks bijdragen tot de geschiedenis van Merchtem, Merchtem, 90-91.

Auteurs: Verhelst, Julie; Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Fordgarage [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200047 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.