erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Odulphus

bouwkundig element
ID
200022
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200022

Juridische gevolgen

Beschrijving

De neoclassicistische kerk uit 1840 is excentrisch gelegen in een landelijke omgeving. In de kerk bevindt zich een verplaatsbaar rococo orgel uit de 18de eeuw.

Historiek

Booienhoven ligt op de oostgrens van Brabant en is sinds de Franse Revolutie met het nabije Halle verenigd tot de gemeente Halle-Booienhoven. Het was oorspronkelijk een heerlijkheid in het bezit van het kapittel van de Sint-Odulphuskerk van Borgloon en ressorteerde bijgevolg onder Luiks gezag. Het kapittel van Loon bezat er een cijnshof (1177) en een kapel (1235), opgedragen aan de Heilige Odulphus. Kapel en cijnshof waren gelegen langs de oude baan van Zoutleeuw naar Wilderen (Sint-Truiden) die later werd rechtgetrokken en de oude dries doormidden sneed (zie Drieslaan). Dit verklaart meteen de huidige excentrische ligging van kerk ten opzichte van de Sint-Truidensesteenweg. Rond de Sint-Odulphuskapel had zich een vrij aanzienlijke bewoningskern ontwikkeld die grotendeels werd vernield tijdens het beleg van Zoutleeuw in 1705. De Sint-Odulphuskapel bleef toen gespaard. Rond 1840 werd zij wegens bouwvalligheid gesloopt en vervangen door de huidige neoclassicistische kerk.

Voor zover bekend behoorde Booienhoven op kerkelijk vlak vanouds tot de parochie Zoutleeuw. Vanaf 1365 tot de Franse Revolutie werd de kerkdienst verzekerd door kloosterlingen van Scholierendal. Deze uit Frankrijk (Langres) afkomstige orde was sinds 1235 in Zoutleeuw gevestigd nabij de oude Sint-Sulpitiuskerk en in 1671 verhuisd naar de Tiensepoort.

Beschrijving

Parochiekerk

De neoclassicistische Sint-Odulphuskerk (1846), waarvan de ontwerper niet is bekend, is een bescheiden bak- en kalkzandstenen volume zonder noemenswaardigheden. Het is een zaalkerk met ingebouwde westtoren, een eenbeukig schip van drie traveeën, een smaller kor met polygonale apsis en een sacristie aan de oostzijde. In de kerk bevindt zich een merkwaardig orgeltje uit de eerste helft van de 18de eeuw, beschermd als monument. Het met een haag en een laag muurtje afgesloten kerkhof telt een drietal waardevolle grafkruisen in hardsteen uit de 17de en 18de eeuw.

Orgel

Het betreft een verplaatsbaar rococo orgel uit de 18de eeuw in de Sint-Odulphuskerk van Booienhoven.

De auteur en het bouwjaar van dit instrument zijn onbekend. Het orgel, dat duidelijk uit de eerste helft van de 18de eeuw stamt, heeft ooit in het klooster "Colen" te Kerniel (Limburg) gestaan en vervolgens in de kerk te Opvelp. Uiteindelijk werd het in 1860 gekocht door de kerk te Booienhoven. Het instrument zou in 1887 een herstelbeurt ondergaan hebben; de uitvoerder hiervan is niet bekend. In 1967 volgde een restauratie door E. Verschueren uit Tongeren. Het orgel werd toen ook verplaatst van het doksaal naar het koor.

De windlade heeft een oude lade en nieuwe roosters, de conducten naar de frontpijpen zijn grotendeels in een plank uitgeboord of gegraveerd. De klaviatuur is ingebouwd aan de prospectzijde. Het huidige klavier van 48 toetsen aan de voorzijde is een 19de-eeuws exemplaar met onaangepaste toetsmaten en verhoudingen, ook de toetsbelegging en de bakstukken zijn vernieuwd. Er zijn zeer kleine registerknopjes aanwezig met vernieuwde naamplaatjes. De traktuur is nagenoeg origineel, het bevat ijzeren welletjes. De frontpijpen zijn gemaakt in zuiver tin, de anderen uit gehamerd lood. De eerste dertien pijpen van de Holpijp zijn van hout en staan op een afzonderlijke sleep.
Van de oude windvoorziening blijft niets meer over. Het nieuwe "schwimmer"-balgje (met grenen kader), is in de voet ingelegd. De ventilator bevindt zich in de voet van de kast.

De orgelkast heeft qua structuur een verplaatsbaar positief (aan beide zijden een handvat). De bovenbouw is in rococo met Oostenrijkse invloed, het heeft een tweeduims-frontje. Centraal bovenaan bevindt zich een rococo schelpmotief met verschillende instrumenten geflankeerd door twee engeltjes, links met een snaarinstrument, rechts met een dwarsfluit. De kast is in lichte kleuren gelakt (wit en hemelsblauw), het snijwerk is verguld. In hoeverre deze kleuren op de originele teruggaan is niet bekend. Tussen de voeten van de frontpijpjes hebben ooit vlammetjes gestaan die niet meer zichtbaar zijn. Boven het klavier bevindt zich het opschrift: "NON IMPEDIAS MUSICAM" (Ge zult de muziek niet storen), een tekst uit de bijbel (Eccles. Hoofdstuk 32, vers 5).

Omgeving

Rondom het complex van de kerk – pastorie bevindt zich een agrarische zone. De Sint-Odulphusbeek stroomt ten noorden van de kerk. Het geheel vormt een landschappelijk waardevol ensemble gevormd door de strak afgelijnde volumes van kerk en pastorie, midden van de akkers en weiden.

  • Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, Beschermingsdossier DB000054, Bronstraat – pastorie van Booienhoven en omgeving (PAESMANS G., 1994).
  • FAUCONNIER A. & ROOSE, P. 1977: Het historisch orgel in Vlaanderen : een inventaris van het orgelbezit per geografische eenheid, deel IIb, arrondissement Leuven, Brussel, 593-597.

Auteurs: Roose, Patrick; Fauconnier, Antoine; Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Odulphus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200022 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.