erfgoedobject

Abdij van Terhaegen

bouwkundig element
ID
19531
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/19531

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige abdij van Terhaegen, heden klooster van de zusters van Liefde, Sint-Vincentiuskliniek en -school, Sint-Benedictusschool en -instituut, Sint-Jozef & Sint-Anna.

Complexe gebouwen geschikt rondom verscheidene grote en kleinere tuinen en begrensd door de oostkant van de Molenaarsstraat, de kliniek van de Helige Familie (Groene Briel), het Sint-Vincentiusplein, de Sint-Margrietstraat en de Brandweerstraat (voorheen Kriekerij). Cisterciënzerinnenabdij van de Heilige Maagd Maria, ook zo geheten "Terhaegen", opgericht begin 13de eeuw te Zuytdorp bij Axel. Klooster eind 16de eeuw verwoest door de calvinisten. Zusters vluchten naar Gent. Aankoop in 1606 van een terrein op de Vogelenzang nabij de Lieve voor de opbouw van een nieuw klooster. Begrensd door de Brandweerstraat (zuiden), het Augustijnenvaardeken en de kapel van de gilde der meesterkleermakers (oosten), en de abdij van de Groene Briel (noorden). Kapel gesitueerd aan de Molenaarsstraat klaar in 1614, klooster voltooid in 1636. Bestaande uit een aantal panden gerangschikt rondom een rechthoekig en een vierkante kloosterhof.

Van deze gebouwen rest een vleugel van twee bouwlagen van 1631 en aangepast begin 19de eeuw gesitueerd aan de Kriekerij. Straatgevel: verankerde en grotendeels beschilderde bakstenen lijstgevel van acht traveeën met zadeldak (leien en pannen); links sporen van oude muuropeningen, namelijk gekoppelde rollaagjes boven resten van zandstenen dorpels. Linkerzijgevel van drie traveeën, verankerde bakstenen lijstgevel met recente muuropeningen en plint van Doornikse steen.

Neoclassicistische muurkapel, volgens archiefstukken van 1866 met beeld van Onze-Lieve-Vrouw.

Achtergevel (binnenkoer): verankerde bakstenen lijstgevel van acht traveeën met gecementeerde plint. Rechthoekige vensters deels met sponning en afgeschuinde dagkanten, behouden zandstenen hoekstenen voor de benedenvensters. Drie linkertraveeën met ontlastingsbogen. Twee dakvensters, waarschijnlijk oorspronkelijk getrapt, heden met driehoekig fronton.

Abdij van Terhaegen in 1805 betrokken door de zusters van Liefde, oude gebouwen aangepast en nieuwe vleugels toegevoegd, onder meer in de Brandweerstraat. Aankoop in 1821 van de Sint-Maurus- of Symoerskapel van de gilde der meesterkleermakers (Sint-Margrietstraat) met links zeven aanpalende huizen en de achterliggende tuin, ter uitbreiding van het instituut voor doven van de zusters van Liefde. Kleermakerskapel gesticht begin 14de eeuw met links het godshuis van de gilde en de woning van de aalmoezenier, eertijds gedateerd 1665 doch sinds lang gesloopt. Toestemming in 1877 voor de restauratie van voornoemde kapel, betaling van het nieuw glas-in-loodraam en een geschilderde kruisweg in 1881.

Eénbeukige bakstenen kapel, thans rechts ingesloten door een 19de-eeuws herenhuis en links door een neogotische bakstenen constructie, zodat enkel de voorgevel van de kapel in de Sint-Margrietstraat zichtbaar is. Verankerde bakstenen puntgevel met een groot spitsboogvenster onder booglijst en voorzien van vierledige gotische tracering met drielobben en daarboven een kruis met even lange armen ingeschreven in een cirkel.

Interieur: spitsboogvormig tongewelf met houten bebording. Heden stapelplaats.

Rechts van de voormalige Sint-Mauruskapel, neoclassicistisch herenhuis volgens archiefstukken van 1843. Dubbelhuis van negen traveeën en twee bouwlagen, met zadeldak (nok evenwijdig aan de straat, Vlaamse pannen). Horizontaal gemarkeerde bepleisterde en witgeschilderde lijstgevel. Begane grond met imitatiebanden, beluikte rechthoekige vensters, afgelijnd door geprofileerde cordon. Hoge rechthoekige bovenvensters gevat in omlijstingen, onder kroonlijst en op doorgetrokken onderdorpels. Rechthoekige poort met behouden houtwerk. Eenvoudig hoofdgestel met kroonlijst voorzien van tandlijstversiering en klossen.

Begin 19de eeuw aankoop van de aangrenzende gronden en kloostergebouwen van het in 1797 afgeschafte victorienenklooster van de Groene Briel. In 1372 oprichting van een victorienenklooster aan de noordkant van het huidige Sint-Vincentiusplein, voorheen Fabriekplaats, met kerk gewijd aan de Heilige Margaretha. Klooster herbouwd begin 17de eeuw. Na afschaffing van het klooster, oprichting van twee katoenfabrieken op dezelfde plaats. Oude kloostergebouwen van de abdij van Terhaegen eind 19de eeuw door de zusters van Liefde vervangen door nieuwe in een sobere neogotische baksteenstijl. Nieuwe kapel op de plaats van de oude opgetrokken in 1897-1899 naar ontwerp van E. Van Hoecke-Peeters. Refter met keuken, noviciaat en ziekenhuis aan de Molenaarsstraat opgericht in 1885-1900. Grootste uitbreidingen in 20ste eeuw: rond 1929 onder meer Sint-Vincentiuskliniek en schoolgebouwen (Sint-Margrietstraat). Voorts aanpassingen en nieuwe gebouwen van rond 1950-1955 naar ontwerp van architect G. De Braekeleir. Vernieuwing van ziekenhuisgebouwen in 1965.

  • Archiefstukken zusters van Liefde, Brussel.
  • Stadsarchief Gent, Atlas Goetghebuer, F.50/D.31.
  • Stadsarchief Gent, Bouwaanvragen particuliere woningen, G12, 1843//3614.
  • Stadsarchief Gent, Reeks G. 15(20).

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Noord-Oost, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In de gevel oorlogsgedenkteken voor de Eerste Wereldoorlog. Onderaan werd later een paneel toegevoegd voor de Tweede Wereldoorlog. Het betreft twee bronzen panelen, ingewerkt in een fijn versierde blauwe hardstenen lijst. Het opschrift op het bovenste bronzen paneel luidt als volgt : "DE GEBUREN DER WIJK MOLENAARS / EN AANPALENDE STRATEN / AAN HUNNE HELDEN", waaronder de namen van gesneuvelde soldaten, opgeëisten en een burgerlijk slachtoffer.

  • DEPESTEL S. 2009: Monumenten ter ere van gesneuvelden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog in Gent: een (kunst)historisch overzicht met voorstellen ter bevordering van de instandhouding en eventuele restauratie, Masterproef Monumenten- en Landschapszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Abdij van Terhaegen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/19531 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.