erfgoedobject

Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart met kerkhof

bouwkundig element
ID
16994
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/16994

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde kerk midden kerkhof met palm- en taxusboompjes; afzomende doornhaag en bomen; gietijzeren hek ten oosten. Calvarie tegen zuidelijke transeptgevel.

Vanaf 1144 tot aan de Franse Revolutie, altaar onder patronaat van de Veurnse Sint-Niklaasabdij.

Gotische hallenkerk met zware westtoren naar het typisch kerkschema van de kuststreek, uit de 15de tot 16de eeuw en 1625; jaartal 1552 van rode baksteenkoppen in casement van zuidelijke torenwand; jaartal 1560 op linker neut van ingangsdeur tot middenbeuk, binnenin de westtoren; jaartal 1625 op balk boven westelijke scheiboog van de zuidelijke transeptarm. Overblijfselen van romaanse constructie: ijzerzandstenen partijen van sokkel, transeptgevels, noordgevel van noordelijk zijkoor; centrale muurgedeelten van kalksteen bij transeptgevels.

Restauratiewerken in 1949-1950 naar ontwerp van architect L. Viérin (Brugge) van 1940 met betrekking tot vensters van westgevel (vernieuwd), traceerwerk van torencasementen, en bouw van sacristie in regionale neo-Vlaamserenaissance-stijl. Restauratie en vernieuwing van brandvensters in 1968 naar ontwerp van architect L. Viérin en M. Martens (Brugge). Torenrestauratie in 1969- 1970 onder leiding van architect B. Hendryckx (De Panne).

De plattegrond ontvouwt: een vierkante westtoren, een driebeukig schip van vier traveeën, een transept met armen van één travee, een koor en twee zijkoren van respectievelijk drie rechte traveeën met driezijdige- en twee rechte traveeën met tweezijdige sluiting, een oostelijke sacristie (1949-1950).

Baksteenbouw uitgezonderd vermelde natuurstenen muurpartijen. Gebogen zadeldaken (leien) met hanggoot.

Westtoren met drie geledingen gemarkeerd door kordons; op elkaar gestelde hoeksteunberen met versnijdingen. Typische vertegenwoordiger van de regionale baksteengotiek, zie architectonische versieringen. Steunberen: casement met rondboog en traceerwerk op tweede en derde geleding, met eenvoudige tudorboog op vierde geleding. Onleesbare gevelsteen van steunbeer ten noorden van portaal. Vijfzijdig traptorentje met zelfde versieringen en bakstenen spitsbekroning, tegen de zuidelijke torenwand. Per torengeleding, spitsbogige casementen met traceerwerk. W.torenwand: tudorboogdeur met geprofileerde omlijsting en natuurstenen druiplijst; verdiept spitsbogig vierlicht met visblaasmotief, druiplijst en afzaat, op tweede geleding. Borstwering met rondbogige muuropeningen en hoekpinakels. Latere bekroning met ingesnoerde leien spits en galmgaten.

Twee westelijke tuitgevels met aandak en muurvlechtingen: spitsbogig vierlicht met druiplijst en afzaat ten noorden, spitsbogig casement en hoeksteunbeer uitlopend op pinakel ten zuiden.

Noord-, zuid- en oostgevels: steunberen met versnijdingen; omlopend kordon; kroonlijst. Verlichting door middel van spitsbogige twee- (koren), drie- (schip, noordelijk transept) en vierlichten (Z.transept) met afzaat; druiplijst met gestrekte uiteinden bij koorvensters. Zuidgevel: gedichte spitsboogdeur met geprofileerd beloop, in eerste linker travee, rondboogdeur verdiept in uitgelengde rondboogomlijsting met rondboognis waarin Onze-Lieve-Vrouwebeeld, in vierde travee. Noordgevel: gedichte tudorboogdeur met druiplijst, in eerste travee. Licht uitspringende transeptpuntgevels. Zuidelijke transeptgevel: verlaagd aandak zie muurvlechtingen en rechter schouderstuk; ijzerzandstenen muurpartij met gedichte rondboogdeur verwijzend naar romaanse constructie; gedichte rechter korfboogdeur. Vermoedelijk ingekorte transeptarm, zie rest van spitsbogig casement in westelijk zijgedeelte.

Toreninterieur: portaal met bakstenen kruisribbengewelf en zelfde architectonische versieringen als buitenwand. Hallenkerk geritmeerd door middel van spitsboogvormige scheibogen op bakstenen zuilen met achtzijdige sokkel en kapiteel; houten spitsbooggewelven. Sporen van gedichte rondboogvormige muuropeningen (?) in transeptsluitingen.

Mobilair: zuidelijk zijaltaar: "Heilige Sebastiaan in een landschap" (doek), 16de eeuw. Noordelijk zijaltaar: "Barmhartige Samaritaan" (doek), 17de eeuw. Noordelijke zijbeuk: "Aanbidding der Koningen" (doek), 17de eeuw, geschonken door Ernestus de Werdrin volgens opschrift; "Heilige Drievuldigheid" (doek), 17de eeuw. Zuidelijke zijbeuk: Kruisafneming met schenker en patroonheilige (doek), van 1669 en toegeschreven aan V. Bouquet. Noordelijke zijbeuk: Calvarie met Maria Magdalena (hout), 18de eeuw. Laatste travee van middenbeuk: Heilige Petrus (steen), 18de eeuw; Heilige Paulus (steen), 18de eeuw.

Doksaal (hout), tweede helft van de 18de eeuw. Orgelkast, eerste helft van de 18de eeuw.

  • DEVOS-STOCKMAN A., ROOSE-MEIER B., VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie West-Vlaanderen. Kanton Veurne, Brussel, 1975, p. 23-24.

Bron: DELEPIERE A.-M. & LION M. met medewerking van HUYS M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Veurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 8n, Brussel - Gent.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op het kerkhof, rechts naast de toegang van de kerk: hardstenen gedenkkruis voor militaire en burgerlijke doden van Houtem van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, gedecoreerd met in steen uitgehouwen boomstronken en staande op meerledige sokkel. Uitgevoerd door L. Tanghe uit Brugge (gesigneerd).

Ten zuiden van de kerk: graf in roze graniet voor de Belgische luitenant-generaal Félix Wielemans, bestaand uit meerledige sokkel en spitszuil met bronzen medaillon met portretbuste. Uitgevoerd door F.L.J. De Riemaecker in 1916 (gesigneerd en gedateerd).

Tegen de zijgevel van de kerk: Brits militair ereperk met zestien doden uit de Tweede Wereldoorlog, waarvan er drie doden niet geïdentificeerd konden worden.

In de kerk: rechthoekige witmarmeren gedenkplaat voor militaire doden van Houtem van de Eerste Wereldoorlog.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/16994 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.